در پاسخ به این سوال باید چند نكته را مورد توجه قرار دهیم:
1- معنای اقتدار
2- عوامل اقتدار امام خمینی(ره)
3- بررسي عوامل اقتدار در مقام معظم رهبرى
«معنای اقتدار»
«مفهوم اقتدار با مفهوم قدرت و نفوذ پیوندی تنگاتنگ دارد، اقتدار به معنی قدرت مشروع است، اقتدار را قدرت مبتنی بر رضایت تلقی كردهاند»[1] اقتدار انواع مختلفی دارد:
«1- اقتدار زورمندانه، اقتدار مبتنی به زور اقتداری نامشروع است
2- اقتدار ناشی از قانون اساسی مانند اقتدار رئیس جمهوری یا فرماندار
3- اقتدار فرّهی (كاریزماتیك) اگر حق فرمانروایی از صفات ویژة رهبر بر آمده باشد، اقتدار فرّهي پديد مىآید
4- اقتدار دينى، اقتدار دينى به كساني كه در سلسله مراتب ديني موقعيت برتري دارند مربوط است
5- اقتدار نخبگان
6- اقتدار سنتی كه بر سنتها و قرارهای اجتماعی مبنتی است».[2]
«عوامل اقتدار مرحوم امام»
عواملی كه سبب اقتدار مرحوم امام بودند عبارتند از: 1- شخصیت بلند و ویژگیهای والای ایشان 2- حمایت مردم و خصلت مردمی بودن ایشان 3- ایدئولوژی اسلام و مكتب پویای آن.
«بىشك صداقت، صراحت، شجاعت، سازش ناپذيرى، از جان گذشتگى، صلابت و قاطعیت عشق به اسلام، مقام عرفانى، وارستگى، شخصيت والاي علمي و فقاهتي و سادگي معنىدار زندگی امام (ره)در ارائه الگوی رهبری مؤثر بوده است.»[3] در كنار شخصیت برجستة امام و نقش رهبری ایشان حمایت مردم به عنوان سرمایههاي انقلاب اسلامي از ايشان يكي از عوامل اقتدار حضرت امام (ره) محسوب مىشد، اگر نبود اين اقبال عمومي مردم و حمايت از ايشان به تنهائي كاري را از پيش نمىبردند. لذا بدون ترديد يكي از عوامل اقتدار مرحوم امام و پيروزي انقلاب اسلامي مشاركت و حضور گستردة مردم در صحنه بود لذا مرحوم امام نيز به مردم بسيار توجه مىفرمودند. «امام خمینی (ره) به این علت رهبر بلامنازع و بلامعارض این نهضت شد كه علاوه بر اینكه واقعاً شرایط و مزایای یك رهبر در فرد ایشان جمع بود، ایشان در مسیر فكری و روحی و نیازهای مردم قرار داشتند».[4] علاوه بر این دو ویژگی عامل مهم دیگری كه در اقتدار مرحوم امام مؤثر بود مكتب اسلام بود كه نظام ولایت فقیه را در عصر غیبت مطرح نموده است. بىشك از جان گذشتگى و مبارزه خستگي ناپذير با ظلم و ظالم و دفاع سرسختانه از مظلوم و صداقت و صراحت و شجاعت و سازش ناپذيرى اين رهبر در انتخاب او نقش داشته است اما مطلب اساسي چيز ديگري است و آن اينكه نداي امام خميني (ره) از قلب فرهنگ و از اعماق تاريخ و از ژرفاي روح اين ملت برميخواست»[5] «رمز موفقیت ایشان این بود كه مبارزه را در قالب مفاهیم اسلامی به پیش برد. ایشان با ظلم مبارزه كرد ولی مبارزه با ظلم را با معیارهای اسلامی مطرح كرد»[6] اين سه ويژگي سبب اقتدار مرحوم امام و رمز موفقيت انقلاب اسلامي بوده است لذا حفظ ويژگيهاي اين سه ركن موجب اقتدار نظام و تداوم و توسعة آن مىگردد و هر نوع آسيبي كه به اين سه ركن وارد آید موجبات زمان تدريجي و انحطاط انقلاب را فراهم خواهد كرد.
«بررسی عوامل اقتدار درمقام معظم رهبری»
براي بررسي اقتدار در مقام معظم رهبري و كاهش يا عدم كاهش اقتدار ايشان نسبت به مرحوم امام بايد عوامل اقتدار در ايشان را مورد توجه قرار دهيم اما از نظر شخصيت و ويژگيهاي فردي و صلاحيت رهبري با گذشت بىش از يك دهه از رهبري و زعامت جامعه اسلامي، كفایت و لیاقت خود را نشان دادهاند و از آزمایشها و امتحانات بزرگ، سرافراز بىرون آمدهاند و خصوصیات وویژگیهای مرحوم امام در وجود ایشان متبلور است و هر شخص واقعبینی این حقیقت را درك خواهد نمود از نظر حمایت مردمی نیز مردم نشان دادهاند همانگونه كه در ابتدای انقلاب اسلامی در تمامی صحنهها حضور و مشاركت داشتهاند اكنون نیز این مشاركت را حفظ كردهاند ولی عواملی سبب شده است كه مشاركت مردم در برخی موارد كم رنگ شود و این ناشی از چند عامل است: 1- عملكرد برخی مسئولان كشور و رفتارهای جناحی و توجه نكردن به خواست مردم 2- عدم توجه به نیازهای مردم و حل مشكلات اقتصادی آنها، حل مشكلات اساسی - اقتصادی مردم از اهم مسایل انقلاب است، رفع بىعدالتىهاي اقتصادى، اجتماعی و برقراری نظام اقتصادی عادلانه اسلامی برای حفظ نشاط و تداوم انقلاب ضروری است و عدم توجه به این مشكلات سبب دلسردی مردم خواهد شد 3- وجود شكافهای طبقاتی و تبعیضات عامل دیگر كاهش مشاركت مردم است 4- تبلیغات رسانههای غربی و نفوذ فرهنگ غرب در جامعه اسلامی و ظهور روشنفكران غرب زده كه با حجمه تبلیغاتی خود زمینة تضعیف اعتقاد دینی و هدایت اسلامی مردم را سبب شدهاند و بعضاً سبب دلسردی آنها گشتهاند لذا «با توجه به هويت اصيل انقلاب تداوم و بقاي آن در صورتي تضمين خواهد شد كه اين هويت محفوظ بماند و حفظ و نگهداري اين هويت در صورتي ممكن است كه دولت اسلامي چه در حال و چه در آينده از مسير عدالتخواهي اسلامي و روشن و بىنش اسلامي خارج نشود و شكافهاي طبقاتي و تبعیضها را براندازد و براي اسلامي كردن تمام امور تلاش نمايد».[7]
«بنابراين با توجه به عوامل پيروزي انقلاب اسلامي آفات مهم و خطرناك انقلاب را مىتوان كنارهگیری مردم از صحنه، عدم تلاش پیگیر در پیاده كردن اهداف ایدئولوژیك انقلاب اسلامی به ویژه با تكیه بر اصول و همچنین ایجاد تفرقه و تشتت در میان مسئولین انقلاب، دانست».[8]
پس آنچه اين تصور را ايجاد مي‌كند كه اقتدار مقام معظم زهبري نسبت به مرحوم امام كاهش پيدا نموده است در واقع بروز مشكلات اقتصادى، بىعدالتىها، تبعیض، فساد و عدم انسجام میان مسئولین كشور است كه همواره مقام معظم رهبری به رفع این مشكلات تأكید فرمودهاند و محور اصلاحات را مبارزه با فساد و فقه و تبعیض قرار دادهاند. بدون شك آنچه رهبری را وصول به اهداف فوق مساعدت خواهد نمود علاوه بر خصوصیات شخصی رهبر حضور در صحنه و آگاهی و پشتیبانی مردمی است كه بدون آن حتی حضرت امیر (ع) نیز كاری از پیش نخواهد برد و در تاریخ شاهد و گواه ما در این مدعا است.
معرفي منابع جهت مطالعه بىشتر:
1. منوچهر محمدى، انقلاب اسلامی زمینهها و پیامدها، نشر معارف 80، از ص99 تا 130.
2. استاد مطهری (ره)، پيرامون انقلاب اسلامى، انتشارات صدرا، از ص50 تا 61.
زمینهها و پیامدها، نشر معارف، 1380، ص285.
منبع :سایت شناخت رهبر
[1] - عبدالرحمن عالم، بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر تى، 1375، ص100.
[3] - عميد زنجانى، عباسعلى، انقلاب اسلامی و ریشههای آن، تهران، كتاب طوبى، 1376، ص17.
[4] - مطهرى، مرتضى، پيرامون انقلاب اسلامى، انتشارات صدرا، 1368، ص50.
[7] - جمعی از نویسندگان، امروز و فردای انقلاب اسلامی ایران، نشر نوید اسلام، 1359، ص187 و 188.
[8] - محمدى، منوجهر، انقلاب اسلامی زمینهها و پیامدها، نشر معارف، 1380، ص285.