سالهای پیش مردی دانشمند، ظریف، بذله گو، متقی و پرهیزگار به نام ملا محمد همامی در دبیرستان سعدی اصفهان معلم عربی و ادبیات فارسی بود، این مرد برای شاگردان خود پدری دلسوز و با عطوفت بود؛ به طوری كه شاگردانش او را «آقا جون» خطاب می كردند .
عالم فاضل ادیب كامل ملا محمد همامی معروف به فاضل همامی، فرزند مرحوم آخوند ملا محمدحسن، در جمادی الاول 1282 ﻫ .ق[1] مطابق با 1242ﻫ .ش در قریه همام از بلوك لنجان متولد گردیده و مقدمات علوم را در محل تولد خویش فرا گرفت.[2] پدرش مرحوم ملا محمدحسن همامی از معلمین و مكتب داران لنجان بوده و از بزرگترین شاگردان وی می توان به مرحوم حاج آقا رحیم ارباب اشاره كردكه معلم خصوصی وی در علوم مقدماتی بوده است.[3]
ملا محمدهمامی علوم مقدماتی را نزد پدر فاضل خود فراگرفت. همچنین در اصفهان، ادبیات عرب را نزد مرحوم حاج سید مهدی نحوی و آقا سید محمود كلیشادی، و فقه و اصول را نزد آقا میرزا محمدهاشم چهار سوقی، آقا نجفی، شیخ مرتضی ریزی و پانزده سال از محضر آقا سید محمد باقر درچه ای كسب فیض نمود. حكمت و فلسفه را نزد مرحوم آخوند ملا محمدكاشانی و جهانگیر خان قشقایی تحصیل نمود. تا خود ادیبی فاضل و فقیهی كامل وحكیمی جامع ومحققی بارع گردید.[4] همچنین این عالم فاضل از مرحوم آخوند ملا محمدحسین فشاركی و شیخ محمدرضا نجفی اجازه ی اجتهاد دریافت نموده است.[5]
مرحوم فاضل همامی از اوائل تأسیس مدارس جدید در اصفهان در سال 1283ﻫ .ش واردخدمت فرهنگ شده و در دبیرستان های علّیه، كالج و سعدی تدریس می نمود. وی در ادبیات عرب و فارسی ید طولانی داشت و اشعار عربی و فارسی گفته است كه هنوز به طبع نرسیده است. اغلب اوقات در كلاس درس بالبداهه اشعاری می گفت كه دانش آموزان آن را یاداشت و حفظ می نمودند و در بعضی از مسابقه های ادبی شركت می كرد خط نسخ و شكسته را خوب می نوشت و ماده تاریخ ها ،و اشعاری ملیح از آن مرحوم بیادگار مانده است[6]. از نمونه اشعار وی :
شنیدم پادشاهــی را كه از خشم
بقتل بی گناهی كرد اشــارت
چون مسكین شد زجان خویش نومــید
بسلطان كرد آغاز جـسـارت
بلفظ خویش شه را داد دشـنام
مــلك پرسید معنای عـبارت
كه این مسكین چه میگوید دراین حـال
كــه قتل آورده برحالش خسارت
وزیر خـیرخواه نیك سـیرت
كزو می یافت ملكِ شه عـمـارت
پی تـعظیم رو برخـــاك مـــالید
كـه ای شه باد جاویدت امـارت
هـمی الكاظـمین الـغیظ گـوید
بـعافین داده حق جـنت بشارت
شه ازایـن حـرف روی رحـمت آورد
رهـایی دادش از قــید اسـارت
وزیر دیـگرش از كـین دیـرین
بتفتین كــرد اطـفاء حـرارت
كـه غیراز راستی در مـحضرشاه
نـباشد لایـق شـأن وزارت
مراین مــجرم ملك را داد دشنام
بـشه قـول دروغ آرد مـرارت
مــلك درهم كشید از این سخن روی
جـوابش گـفت با چشم حـقارت
مـرا آن كذب خوشتر بود از این راست
كـه آن برخـیر بـود این شـرارت
خرمـندان با فرهنگ و دانش
چـنین گـفتند از روی بــصـارت
دروغ سودمندِ صـلح آمـیز
بـه از صدقی كه بـاشد پـر ضرارت[7]
شاگردان
از شاگردان وی می توان به بزرگانی همچون مرحوم سید مصلح الدین مهدوی ،سید محمد رضا آل رسول شمس آبادی و حاج آقا محمد آل رسول شمس آبادی اشاره كرد.
از شاگردان وی مرحوم سید مصلح الدین مهدوی در مورد استادش چنین می نویسد: «وی از دبیران مجرب و كارآزموده و مؤمن به شغل خود بود نگارنده مدت چهار سال در دبیرستان سعدی افتخار شاگردی وی را داشت و الحق ایشان را انسانی كامل یافت.»[8] همچنین آیت الله علامه حاج سیدمحمدعلی روضاتی می نویسد: وی از دوستان بسیار گرامی و قدیمی مرحوم آیت الله حاج میرزا سیدحسن چهار سوقی نیای بزرگوار مادری من و از مصاحبان عزیز ایشان بود و او را مكرّر در خدمت ایشان می دیدم [9]
مرحوم همامی پس از یك عمر خدمت به اجتماع و كسب افتخار، در شب دوشنبه 14رجب1359 ﮬ.ﻖ مطابق 28مرداد 1319ﮬ.ش در اصفهان بدرود حیات گفت و در سمت شرقی این تكیه مدفون گردید.
ازآن مرحوم دوپسرباقی ماندكه یكی آقای علی همامی (رئیس اداره اطلاعات بانك ملی تهران)متوفی ماه صفر1405 ﮬ.ﻖ.[10] و دیگری مرحوم میرزا حسین همامی زاده از فضلای گرانمایه واز دبیران ممتاز اصفهان به شمار می رفت از خصوصیات وی آنچه بیش از همه جلب توجه می كرد سادگی و بی آلایشی بود،در ظرافت و بذله گویی نمونه بارزی از مرحوم پدر خود بود، در هر جمعی كه می نشست با طبع شوخ و ظریف خود دلها را به وجد سرور می آورد و با اشعار زیبای عربی و فارسی كه در گنجینه حافظه پنهان داشت دردها را تسكین می داد ، بیشتر مشاهده می شدكه این مرد همان طوركه در حلقه دوستان نشسته و همه را مشغول می ساخت به طور پنهانی ازمجلس بیرون می رفت و در حالی كه اطرافیانش آخرین كلمات ظریف و دلپسندرا مزمزه می كنند او خود متوجه جای دیگر است و زیر لبی با خالق خود راز و نیاز هایی دارد. همیشه پیش از موقع مقرر در محل كار خود حاضر می شد و پیوسته قبل از شاگردانش وارد كلاس می شد با اینكه فارغ التحصیل رشته فیزیك و شیمی از دانشكده علوم بود، عربی تدریس می كرد و سركلاس فوق العاده دلسوز و مهربان بود.[11] سرانجام این معلم مهربان و دانشمند در ماه صفر 1400 ﮬ.ﻖ فوت و در كنار پدرش مدفون گردید.
منبع : mrpuchican.blogfa.com
[1] - مرحوم معلم حبیب آبادی ،تاریخ تولد وی را 1288ﻫ. ق نوشته است .مكارم الاثار، جلد هشتم ،ص 2941 .
[2] - مهدوی ،سید مصلح الدین :دانشمندان وبزرگان اصفهان ،ص 74.
[3] - نشریه سپاسگزاری از مردم :اوقاف اصفهان ،جلد اول ،1346ش ،ص39
[4] - مهدوی، سید مصلح الدین : تذكره شعرای معاصر اصفهان ،ص 533
[5] - نشریه اداره فرهنگ استان دهم اصفهان :شماره 13،سال دوم ،بهمن ماه 1355ش،ص22
[6] - نشریه اداره فرهنگ استان دهم اصفهان :شماره 13،سال دوم ،بهمن ماه 1355ش،ص22
[7] - مهدوی ،سید مصلح الدین :تذكره شعرای اصفهان،ص534
[8] - مهدوی ،سید مصلح الدین :تذكره شعرای اصفهان،ص534
[9] - معلم حبیب آبادی ،میرزا محمدعلی :مكارم الاثار،جلد هشتم ،ص2942
[10] - معلم حبیب آبادی ،میرزا محمدعلی :مكارم الاثار،جلد هشتم ،ص2943
[11] - نشریه اداره فرهنگ استان دهم اصفهان ،شماره 13،سال دوم ، بهمن 1335ش ،ص 22؛مهدوی:سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان ،ص88؛سالنامه دبیرستان شاهدخت اصفهان ،سال تحصیلی 1334- 1335ش ،چاپ راه نجات ،ص52و53