سیزدهم رجب تولد حضرت علی علیه السلام را به همه شما دوستان عزیز تبریک عرض می کنم .

دموكراسى على‏
اميرالمؤمنين با خوارج در منتهى‏ درجه آزادى و دموكراسى رفتار كرد. او خليفه است و آنها رعيتش؛ هر گونه اعمال سياستى برايش مقدور بود اما او زندانشان نكرد و شلاقشان نزد و حتى سهميه آنان را از بيت المال قطع نكرد، به آنها نيز همچون ساير افراد مى‏نگريست. اين مطلب در تاريخ زندگى على عجيب نيست اما چيزى است كه در دنيا كمتر نمونه دارد. آنها در همه جا در اظهار عقيده آزاد بودند و حضرت خودش و اصحابش با عقيده آزاد با آنان روبرو مى‏شدند و صحبت مى‏كردند، طرفين استدلال مى‏كردند، استدلال يكديگر را جواب مى‏گفتند.
شايد اين مقدار آزادى در دنيا بى‏سابقه باشد كه حكومتى با مخالفين خود تا اين درجه با دموكراسى رفتار كرده باشد. مى‏آمدند در مسجد و در سخنرانى و خطابه على پارازيت ايجاد مى‏كردند. روزى اميرالمؤمنين بر منبر بود. مردى آمد و سؤالى كرد. على بالبديهه جواب گفت. يكى از خارجيها از بين مردم فرياد زد: «قاتَلَهُ اللَّهُ ما افْقَهَهُ» (خدا بكشد اين را، چقدر دانشمند است!). ديگران خواستند متعرضش شوند اما على فرمود رهايش كنيد، او به من تنها فحش داد.

کتاب جاذبه و دافعه علی علیه السلام

شما وقتى به على‏ بن‏ ابى‏ طالب‏ عليه السلام از يك نظر نگاه كنيد، مى‏بينيد يك عابد و اول عابد دنياست به طورى كه عبادت على ميان همه ضرب المثل مى‏شود، آنهم نه عبادتى كه فقط خم و راست بشود، بلكه عبادتى كه سراسر جذبه است، سراسر شور است، سراسر عشق است، سراسر گريه و اشك است.بعد از اينكه على از دنيا رفته است، مردى به نام ضرار با معاويه روبرو مى‏شود.معاويه مى‏داند كه او از اصحاب على است، مى‏گويد: مى‏خواهم على را كه با او
بودى براى من توصيف كنى. خود معاويه از هركس ديگر على شناس‏تر بود ولى در عين حال اين كار را دوست داشت، چون در ته دلش به على ارادت داشت و حال آنكه به روى او شمشير مى‏كشيد. بشر يك چنين موجودى است. به على اعتقاد داشت، همان طورى كه شيطان به آدم اعتقاد داشت، ولى در عين حال از هيچ جنايتى درباره او كوتاهى نمى‏كرد. ضرار يكى از مشاهدى كه على را ديده بود براى معاويه نقل كرد، گفت: در يك شبى من على را در محراب عبادتش ديدم «يَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ السَّليمِ وَ يَبْكى بُكاءَ الْحَزين» مثل آدمى كه مار او را زده باشد، در محراب عبادت از خوف خدا به خود مى‏پيچيد و مثل يك آدم غرق در حزن و اندوه مى‏گريست و اشك مى‏ريخت، مرتب مى‏گفت آه آه از آتش جهنم. معاويه گريه‏اش گرفت و گريست.
همچنين معاويه در برخوردى كه با عدى بن حاتم پيدا كرد، مى‏خواست عدى را عليه على عليه السلام كه از دنيا رفته بود تحريك كند. به عدى گفت: «ايْنَ الطُّرَفات؟» طرَيف و طُرفه و طارف چطور شدند؟ (عدى سه پسر داشت به نامهاى طريف، طرفه و طارف كه هر سه در ركاب على عليه السلام شهيد شدند. معاويه مى‏خواست فتنه‏انگيزى كند، داغ جوانهايش را به يادش بياورد، بلكه بتواند از او يك كلمه عليه على عليه السلام اقرار بگيرد). عدى گفت: همه‏شان در صفّين در ركاب على كشته شدند. گفت: على درباره تو انصاف نداد، بى انصافى كرد؛ بچه‏هاى خودش حسن و حسين را كنار كشيد و بچه‏هاى تو را جلو انداخت و به كشتن داد. عدى گفت: من درباره على انصاف ندادم. اگر من انصاف مى‏دادم، نبايد الآن على زير خاك باشد و من زنده باشم. معاويه كه ديد تيرش به سنگ خورده است، گفت: اى عدى! دلم مى‏خواهد حقيقت را برايم درباره على بگويى. عدى، على عليه السلام را بسيار مفصل توصيف كرد.
خود او مى‏گويد: آخر كار كه شد، يك وقت ديدم اشكهاى نجس معاويه روى ريشش جارى شده است. بسيار اشك ريخت. بعد با آستين خود اشكهايش را پاك كرد و گفت: هيهات! زمان و روزگار عقيم است كه مثل على مردى را بياورد. ببينيد حقيقت چگونه جلوه دارد!.
اين از عبادت على، اما آيا على فقط اهل محراب بود و در غير محراب جاى ديگرى پيدايش نمى‏شد؟.
باز على را مى‏بينيم كه از هر نظر اجتماعى ترين فرد است، آگاه ترين فرد به‏ اوضاع و احوال مستمندها، بيچاره‏ها، مساكين و شاكيهاست. درحالى كه خليفه بود، روزها دِرّه خودش يعنى شلّاقش را روى دوشش مى‏انداخت و شخصاً در ميان مردم گردش مى‏كرد و به كارهاى آنها رسيدگى مى‏نمود. به تجّار كه مى‏رسيد فرياد مى‏كرد: الْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ اول برويد مسائل تجارت را ياد بگيريد، احكام شرعى‏اش را ياد بگيريد، بعد بياييد تجارت كنيد؛ معامله حرام نكنيد، معامله ربوى نكنيد. اگر كسى مى‏خواست دير به دنبال كسبش برود، على مى‏گفت زود پاشو برو: اغْدوا الى‏ عِزِّكُمْ‏ اين مرد عابد اينچنين بود. اول بار من اين حديث را از مرحوم آيت اللَّه العظمى بروجردى شنيدم. يك وقت مرد فقيرى، متكدى‏اى آمده بود به ايشان چسبيده بود و چيزى مى‏خواست. ايشان به قيافه‏اش نگاه كرد، ديد مردى است كه مى‏تواند كار و كاسبى بكند، گدايى برايش حرفه شده است. نصيحتش كرد. از جمله همين جمله على عليه السلام را فرمود، گفت اميرالمؤمنين به مردم فرياد مى‏كرد: اغْدوا الى‏ عِزِّكُمْ‏ صبح زود به دنبال عزت و شرف خودتان برويد، يعنى برويد دنبال كار و كسب و روزى‏تان. انسان وقتى كه از خود درآمد داشته باشد و زندگى‏اش را خود اداره كند، عزيز است. كار و كسب، عزت و شرافت است.
اين را مى‏گويند نمونه يك مسلمان واقعى. در عبادت اول عابد است. در مسند قضا كه مى‏نشيند، يك قاضى عادل است كه يك سر مو از عدالت منحرف نمى‏شود.
ميدان جنگ مى‏رود، يك سرباز و يك فرمانده شجاع است؛ يك فرمانده درجه اول كه خودش فرمود: من از اول جوانى جنگيده‏ام و در جنگ تجربه دارم. روى كرسى خطابه مى‏نشيند، اول خطيب است. روى كرسى تدريس مى‏نشيند، اول معلم و مدرّس است، و در هر فضيلتى همين‏طور است. اين، نمونه كامل اسلام است.
منبع : مجموعه‏آثاراستادشهيدمطهرى ج‏23 ص 504