مجموع دوران زندگی بشر در سه مرحله خلاصه می شود: کودکی، جوانی، پیری. ایام جوانی رسیدن به مرتفع ترین و عالی ترین منازل زندگی است. در دیدگاه جوانان مناظر زیبا و چشم اندازهای دل پسند، بسیار است، روح بلند جوانان لبریز از آمال و آرزو و سرشار از عشق و امید است. از سویی دیگر یکی از بزرگ ترین سرمایه های هر کشور نیروی انسانی آن است و مهمترین نیروی انسانی هر کشور را در نسل جوان آن کشور می توان یافت. قدرت و نیروی جوانی است که نی تواند بر مشکلات زندگی فایق آید و راه های سخت را آسان کند.

آیین مقدس اسلام، یکی از نعمت های بزرگ الهی و از سرمایه های بزرگ سعادت در زندگی بشر را «جوانی» می داند. در این باره حضرت علی (ع) می فرماید:

«دو چیز است که مردم قدر و قیمت آنها را نمی شناسند، مگر زمانی که آن دو را از دست داده باشند، یکی جوانی و دیگری تندرستی است.»

علامه شهید استاد مرتضی مطهری یکی از موفق ترین اندیشمندان اسلامی بود که با روحیات و نیازهای روحی و فکری جوانان آشنا بود. و چون زبان نسل جوان را می دانست و می فهمید، پیام این نسل را می شنید و متناسب با نیازهای جوانان به موقع و به جا به وسیله ی آثار ارزشمندش با آنان ارتباط ایجاد می کرد.

استاد مطهری با اشاره به این سخن آموزنده حضرت علی (ع) که می فرماید: «اگر ذهن جوانان ما با مطالب حق پر نشود، با مطالب ناحق پر خواهد شد.» تمام سعی و کوشش خود را نمود تا جوانان را باحقایق اسلام آشنا سازد.

تعریف جوان

استاد مطهری جوان را به دو صورت تعریف می کند: تعریف اول این که جوان شخصیتی است دارای سن خاص و حالات روحی و روانی و نیازهای مخصوص. و تعریف دوم ایشان از جوان این است که جوان کسی است که به خاطر تحصیلات و سواد و آشنایی اش با اندیشه های جدید، دارای فکر نو و سؤالات تازه است و حاضر نیست مانند جوانان نسل گذشته بدون دلیل عقلی و منطقی همه چیز را بپذیرد. به عبارت دیگر، جوانان امروز چشم و گوششان بیشتر باز شده است و به همین دلیل است که رهبری، ازشاد و هدایت جوانان امروز به مراتب مشکل تر از نسل جوان کذشته است. استاد مطهری معتقد بود که اگر برای هدایت و رهبری نسل جوان امروزی فکر اساسی نشود، آینده جامعه ایران به طور کلی از دست خواهد رفت.

برخورد با نسل جوان

از مسائل مهم رهبری دینی نسل جوان، نحوه برخورد افراد با نسل جوان است. برخورد بزرگترها باید با نسل جوان بر اساس واقع بینی، منطق و استدلال باشد. زیرا اگر به سؤالات و احساسات پاک نسل جوان پاسخ منطقی و درست داده نشود موجب سرخوردگی و ناامیدی و نهایتا – طغیان نسل جوان خواهد شد.

متأسفانه امروزه آن چنان که باید و شایسته است با مسائل و مشکلات نسل جوان به طور دلسوزانه و منطقی برخورد نشده است. و استاد مطهری از این برخورد غلط با جوانان بسیار ناراحت بود و می گفت: روشی که ما (روحانیان و مربیان دینی) در مقابل نسل جوان در پیش گرفته ایم همان روش دهان کجی، انتقاد و سرزنش نسل جوان می باشد که این شیوه درست نیست. اگر بدون احترام گذاشتن به نسل جوان بخواهیم نسبت به مسائل و احساسات پاک جوانان بی تفاوت باشیم، محال است که بتوانیم جلوی انحرافات دینی و اخلاقی نسل آینده جوان را بگیریم. رهبران فکری جامعه ایران اگر خواهان هدایت و ارشاد و رهبری نسل جوان باشند چاره ای جز این ندارند که از نزدیک با درد و رنج جوانان آشنا شوند و با زبان و منطق آشنا گردند. امّا افسوس که پیش از آن که ما فکری به حال این نسل سازنده کنیم، دشمنان دین ما درد این نسل را یافتند و دوایی مسموم به آنان دادند.

استاد مطهری فعالیت های یزرگان دین را در زمینه ی رهبری و هدایت نسل جوان کافی نمی داند و می فرماید:

ما به قدر کافی در زمینه های مختلف اسلامی، کتاب به زبان روز عرضه نکرده ایم. اگر ما به قدر کافی آب زلال و گوارا به انسان جوان می دادیم نسل جوان به سراغ آب های آلوده (گناهان) نمی رفتند. پس راه مقابله و مبارزه با انحراف نسل جوان این است که مکتب اسلام را در همه زمینه ها با زبان روز به طور صحیح عرضه کنیم. استاد مطهری به عنوان یک شخصیت روحانی و حوزه ای می گوید باید روحانیون بزرگ ما کارهای علمی و فکری خود را ده برابر کنند تا بتوانند پاسخگوی نسل جوان امروز باشند. استاد مطهری در هشدار به طبقه روحانیت در حوزه می گوید: بقا و دوام روحانیت و اسلام به این است که روحانیت دین به انتظارات نسل امروزی توجه کنند چون انتظازات نسل گذشته تفاوت اساسی دارد. استاد مطهری برخلاف کسانی که نسل جوان را یک نسل خام و احساسی و غیرپخته می داند معتقد است که بر عکس نسل جوان نسلی لجوج نیست، بلکه آمادگی زیادی برای دریافت حقایق دینی دارد.

الگوی عملی نسل جوان

نسل جوان میزان تبعیت و تأثیر پذیرش از دیگران بسیار بالاست در نتیجه نسل جوان احتیاج به الگوی مناسب دارد. و این الگو اگر اهل عمل باشد یعنی بیش از آنچه که حرف می زند خود عمل می کند، می تواند رهبری نسل جوان را به عهده بگیرد. استاد مطهری می گوید:

اگر نسل جوان ما بین گفتار و کردار رهبران دینی تضادی ببیند، نمی تواند به اندیشه و فکر آنان اعتماد کند و از آنان پیروی نماید. پس باید برای هدایت و رهبری نسل جوان گام های نظری و عملی برداریم تا بتوانیم نسل جوان را با مسائل دینی آشنا سازیم [1]