دوازده اردیبهشت، سالروز شهادت علامه فقید، استاد شهید مرتضی مطهری(ره) و روز «معلم» است. شهید مطهری(ره) دلی داشت دلباخته به قرآن، مغزی داشت سر سپرده به عرفان، جانی داشت وابسته به برهان. متفكر بود، اهل دل بود، اهل معنی بود. به تعبیر بزرگی، او دارای دلی بود آزاد و دارای مغزی بود آزاد و قهرا دارای زبان و قلمی آزاد بود. او استاد حریت و آزادی بود. 30 سال از شهادت فیلسوف مشرق زمین و معلم عالی‌قدر، حكیم و متفكر و استاد فرزانه، شهید مرتضی مطهری(ره) به دست راهزنان دین و اندیشه و كژاندیشان بدسگال و بدطینت می‌گذرد. با این وجود یاد و خاطره آن عزیز سفر كرده هنوز هم در فراخنای اندیشه‌ها و زمان تازه می‌‌نماید. چنانچه بیان شد، سالروز شهادت آن فرزانه یگانه و تاثیر شگرفی كه بر گستره علم و ژرفنای اندیشه‌های صاحبان علم و معرفت و خصوصا نسل جوان جویای حقیقت كه به دنبال اكسیر معرفت می‌گردند، به نام روز معلم كه سنگ زیرین و اساسی‌ترین فرایند تعالی و توسعه در امر آموزش و پرورش استعدادهای بشری است، نامگذاری شده است، لذا نگارنده فرصت را مغتنم شمرده و در دو بحث فشرده و مختصر نكاتی را پیرامون شخصیت والای شهید مطهری (ره) و سپس اهمیت علم و معلم بیان خواهد نمود؛

بحث اول- معرفی شخصیت والای شهید مطهری (ره)

استاد شهیدمرتضی مطهری (ره) یكی از بارزترین، موفق‌ترین و پیشروترین متفكران اسلامی در عصر جدید است كه در گستردگی فكر، درك زمان، شناخت مسائل فكری، توجه به واقعیات و آشنایی با مبانی دینی سرآمد هم عصران خویش بود. او توانست عمر پر بركت خود را در راه شناخت عمیق اسلام و شناساندن این مكتب حیات‌بخش از زوایای مختلف به شیفتگان علوم و معارف اسلامی و مبارزه سرسختانه با كجروی‌ها و انحرافات صرف نماید. بدین جهت حق عظیمی بر مسلمانان بویژه نسل انقلاب دارد و به حقیقت، الگویی وارسته و موفق برای نسل جستجوگر عصر ماست.

بدون شك استاد مطهری (ره) جایگاه ویژه‌ای در تاریخ معاصر ایران دارد، از آن جهت كه با اشراف خاصی كه بر شریعت اسلامی و اصول حاكم بر آن داشت، توانست ایمان دینی را به گونه‌ای ارائه كند كه از هر جهت پاسخگوی معضلات بشر عصر كنونی باشد. گرچه جامعیت شخصیت استاد مطهری (ره) فراتر از آن است كه بتوان او را به راحتی شناخت و شناساندن او نیز آسان نخواهد بود، ولی چه باید كرد كه دم فرو بستن و لب تشنه از كنار اقیانوس شخصیت او گذشتن نیز كاری خردمندانه نیست، چرا كه روزگار ما به شناخت اسوه‌های چون شهیدمطهری(ره) به شدت نیازمند است.

بیان فهرستی از خصایص اخلاقی شهید مطهری (ره)

1. عمیقا به پدرشان ارادت می‌ورزیدند 2. در تمام طول شبانه روز، نیم ساعت هم بی‌وضو نبود 3. از حوادث پروایی نداشت 4. در كارها به خدا توكل می‌كرد 5. از غیبت و دروغ شدیدا احتراز می‌نمود 6. در نظافت دقت كافی داشت 7. خدا را ناظر برا عمال خود می‌دانست 8. در مسائلی كه مربوط به بانوان بود با همسرش مشورت می‌كرد 9. بسیار مودب و فروتن بود 10. همسری مهربان و پدری فداكار بود 11. با خوشرویی و چهره‌ای بشاش به سخنان و گفته‌های همسر و فرزندانش گوش جان می‌سپرد 12. نسبت به همسرش تواضع داشت و با آرامش با او رفتار می‌كرد 13. در برابر مشكلات، سخت بردبار بود 14. اهل عبادت، تزكیه اخلاق و روح بود 15. از ریا دور بود و خلوص نیت داشت 16. به اهل بیت علیهم السلام عشق می‌ورزید و به آنان توسل می‌جست 17. با دعا و نیایش مانوس بود 18. مقید به نماز اول وقت بود -19. عزت نفس و مناعت طبع داشت 20. در جمع مال و ثروت دنیا حریص نبود 21. در امور فردی و اجتماعی نظم ویژه‌ای داشت 22. انس و الفت خاصی با قرآن داشت 23. در برابر دفاع از حریم اسلام و قرآن سخت تعصب و قاطعیت داشت 24. حقگو بود و برای حفظ حق و حقیقت با هیچكس نساخت و وارد هیچ زد و بند سیاسی نشد و خود را تسلیم هیچ جریانی نكرد 25. مریدی برای خود نساخت و با مرید پروری مبارزه كرد 26. صبور، پر كار و مقاوم بود 27. از جامعیت علمی برخوردار بود 28. آینده‌نگر بود 29. اندیشمندی بود كه سه عنصر دین، درد و دانایی را صاحب بود 30. مدبر و دوراندیش بود 31. تواضع علمی داشت 32. لحظات عمرش را صرف تعلیم و تعلم می‌كرد 33. همیشه تشنه علم بود 34. اعتقاد عمیق به آزادی فكر، بیان و قلم داشت 35. روشنفكر دینی بود 36. عاشق علم و فكر وهنر بود 37. درد دین داشت 38. جامع علم و اخلاق بود 39. مداومت بر نماز شب داشت 40. تدریس را عبادت می‌دانست 41. هیچ گاه از زی طلبگی خارج نشد 42. متعهد و مسئولیت پذیر بود 43. اهتمام جدی برای پاسخگویی به شبهات داشت.

شهید مطهری (ره)، شخصیتی جامع و كامل

فهرست مذكور كه بخشی از ویژگی‌های شخصیتی شهید بزرگوار استاد مطهری (ره) را بیان می‌نماید مبین آن است كه ایشان شخصیت جامع و كاملی بود و جزء نادرترین شخصیت‌هایی بود كه همه ابعاد مختلف در وجود ایشان جمع بود. اگر ایشان بودند، كلیدی برای گنجینه‌های فرهنگ اسلامی بودند و می‌توانستند سیاستگذار و خط دهنده و مسئول بخش عظیمی از فرهنگ اسلامی این جامعه باشند. شهید مطهری (ره) یك مرزبان هوشیار و بیدار بود كه از سال‌ها قبل متوجه برنامه‌ریزی دشمنان اسلام در زمینه تهاجم فرهنگی به كشور شده بود. به تعبیر امام راحل (ره)، مرحوم مطهری در اسلام شناسی و فنون مختلف اسلام و قرآن كریم كم نظیر بود. در طهارت روح و قوت ایمان و قدرت بیان كم نظیر بود. قلمی روان و فكری توانا در تحلیل مسائل اسلامی و توضیح حقایق فلسفی با زبان مردم داشت. آثار قلم و زبان او بی‌استثنا آموزنده و روان بخش است. آثاری كه از اوست، بی‌استثنا همه آثارش خوب است و من كس دیگری را سراغ ندارم كه بتوانم بگوییم بی‌استثنا آثارش خوب است. او پاسدار اسلام بود.

بحث دوم- اهمیت علم و معلم

معلم به یادگار ماندنی‌ترین واژه علم آموزی است كه نام او برای همیشه با دیروز و امروز و فردای اهل خرد و اندیشه همراه است، چرا كه اساس عالم هستی بر تربیت انسان قرار دارد و معلم استوارترین مربی برای هدایت انسان‌هاست. معلمی هنر است و هنر نیز تنها به سراغ معدودی از افراد شیفته می‌رود تا آنها را جذب خود سازد. ولی متاسفانه امروزه در معرفی صحیح ارزش و مقام معلم مشكلات فراوانی ایجاد شده و به نوعی باید اذعان كرد كه واژه مقدس معلم چند سالی است كه اسیر تحریف شده است.

در جامعه امروز، مطبوعات و رسانه‌ها به عنوان ترجمان جامعه، هرگاه قصد حمایت از معلم را داشته باشند، او را موجود فقیر و ضعیف و نیازمند معرفی می‌كنند! كه نه تنها چیزی بر مقام معلم نمی‌افزایند و سودی عاید آنها نمی‌سازند كه از مقام معنوی و ارزش معلم بخصوص نزد دانش‌آموزان نیز می‌كاهند. در چنین حالتی، تبلیغات غلط در راستای حمایت ناآگاهانه، باعث شده است كه امروزه كمتر دانش‌آموزی چون گذشته آرزوی شغل معلمی كند و در رده‌بندی مشاغل ایده‌آل دانش‌آموزان به عنوان آموزگاران نسل آینده، متاسفانه معلمی رده‌های بسیار پایین را به خود اختصاص داده است.

به هر حال امروز نیز همانند هر دوازده اردیبهشت، روز معلم خوانده و همچون گذشته، در مكتوبات ما ارزش معنوی معلم بیشتر از سطح آن در جامعه بوده است! اینك با عنایت به چنین روزی مطالبی را با یكدیگر مرور می‌كنیم؛

1- انسان به علم و عمل صالح زنده می‌شود، علم و تربیت نیاز به معلم دارد، معلمان دل‌ها را جان می‌دهند و جان‌ها را طراوت می‌بخشند، نفوس را آمادگی می‌دهندو بذر معارف را بر مزارع جان‌ها می‌افشانند و نهال وجود انسان‌ها را به عنوان باغبانی شایسته به جایی می‌رسانند كه هر یك شجره طوبایی می‌شود.

2- اهمیت علم و معلم در اسلام به‌ قدری است كه خداوند زمانی كه دریچه روح حضرت محمد (ص) را اولین بار به جهان بی‌پایان علم ابدی باز كرد و او را به كسوت نبوت مفتخر ساخت و رهبری بشر را برای همیشه به عهده ایشان گذاشت، برنامه اجتماعی او را به طور آشكار قرائت و خواندن و علم و دانش تشكیل داد. این حقیقت نشان اولویت دانش و معرفت و معرفی خداوند به عنوان اولین معلم برای بشر است. در جای دیگر شهادت «صاحبان علم» را به عنوان تالی شهادت خدا و ملائكه خوانده است كه این سخن به قول امام غزالی در فضیلت و برتری علم كفایت داشت.

3- نگارنده معتقد است، دو نوع معلم داریم كه عبارتند از:

- معلم گفتار و بیان كه از طریق آموزش، درهای معرفت و دانش را به روی انسان بگشاید.

- معلم الگو و اسوه كه رفتار و كردار او راه و رسم زندگی را ترسیم كند و دست انسان را گرفته به مراحل كمال برساند. قرآن مجید نام این نوع معلم را اسوه و الگو می‌نهد و پیامبر (ص) را نیز برای افراد باایمان، بهترین الگو معرفی می‌كند (لقد كان لكم فی رسول الله اسوه حسنه...)

4- معلمین مهمترین عنصر نهاد آموزش و پرورش هستند و توجه همه جانبه مسئولان به آنان می‌تواند كارایی این نهاد را تضمین نماید. از نگرش دیگر، نقش معلمین در مواجهه با هجوم بدون وقفه فرهنگی دشمن (تهاجم فرهنگی) اهمیت بسزایی دارد و اصولا در چنین تهاجمی جز از سربازان فرهنگی جبهه خود نمی‌توان نظر به جای دیگری دوخت.

در خاتمه امیدواریم كه صداقت و صمیمیتی كه لازمه نگاه جامعه به معلمان می‌باشد ترمیم گردد تا باعث تضعیف ارزش معنوی آنان نشود، زیرا معلم از ژرفای آسمان آمده است و درس عشق می‌دهد.