آیا انسان پس از مرگ یكباره وارد عالم قیامت می شود و كارش یكسره می گردد، و یا انسان در فاصله ی مرگ و قیامت یك عالم خاصّی را طی می كند و هنگامی كه قیامت كبری بپاشد وارد عالم قیامت می گردد؟ (و البتّه این را هم می دانیم كه تنها خدا می داند كه قیامت كبری كی بپامی شود. حتّی پیامبران نیز از این مطلب اظهار بی اطّلاعی كرده اند) .

مطابق آنچه از نصوص قرآن كریم و اخبار و روایات متواتر و غیر قابل انكاری كه از رسول اكرم و ائمّه ی اطهار رسیده است استفاده می شود، هیچ كس بلافاصله پس از مرگ وارد عالم قیامت كبری نمی شود، زیرا قیامت كبری مقارن است با یك سلسله انقلابها و دگرگونیهای كلّی در همه ی موجودات زمینی و آسمانی كه ما سراغ داریم یعنی كوهها، دریاها، ماه، خورشید، ستارگان، كهكشانها. هنگام قیامت كبری هیچ چیزی در وضع موجود باقی نمی ماند. بعلاوه در قیامت كبری اوّلین و آخرین جمع می شوند، و ما می بینیم كه هنوز نظام جهان برقرار است و شاید میلیونها و بلكه میلیاردها سال دیگر نیز برقرار باشد و میلیاردها میلیارد انسان دیگر بعد از این بیایند. همچنین از نظر قرآن كریم- همان طور كه از آیات گذشته و یك سلسله آیات دیگر استفاده می شود- هیچ كس در فاصله ی مرگ و قیامت كبری در خاموشی و بی حسّی فرو نمی رود، یعنی چنین نیست كه انسان پس از مردن در حالی شبیه بیهوشی فرو رود و هیچ چیز را احساس نكند، نه لذّتی داشته باشد نه المی، نه سروری داشته باشد و نه اندوهی، بلكه انسان بلافاصله پس از مرگ وارد مرحله ای دیگر از حیات می گردد كه همه چیز را حس می كند، از چیزهایی لذّت می برد و از چیزهای دیگر رنج، البتّه لذّت و رنجش بستگی دارد به افكار و اخلاق و اعمالش در دنیا. این مرحله ادامه دارد تا آنگاه كه قیامت كبری بپاشود. در آن هنگام در اثر یك سلسله انقلابها و دگرگونیهای بی نظیر كه در آن واحد جهان را فرا می گیرد و از دورترین ستارگان گرفته تا زمین ما همه مشمول آن دگرگونی می شوند، این مرحله یا این عالم كه برای هر كسی یك فاصله و حدّ وسط میان دنیا و قیامت می شود، پایان می پذیرد.

پس، از نظر قرآن كریم عالم پس از مرگ در دو مرحله صورت می گیرد، و به تعبیر صحیح تر، انسان پس از مرگ دو عالم را طی می كند: عالمی كه مانند عالم دنیا پایان می پذیرد و «عالم برزخ» نامیده می شود، دیگر عالم قیامت كبری كه به هیچ وجه پایان نمی پذیرد. اینك بحث مختصری درباره ی عالم برزخ و بحثی درباره ی عالم قیامت.