علم كلام در عین اینكه یك علم استدلالی و قیاسی است، از نظر مقدّمات و
مبادئی كه در استدلالات خود به كار می برد مشتمل بر دو بخش است: عقلی و نقلی.
بخش عقلی كلام، مسائلی است كه مقدّمات آن صرفاً از عقل گرفته شده است و
اگر فرضاً به نقل استناد شود به عنوان ارشاد و تأیید حكم عقل است، مثل مسائل
مربوط به توحید و نبوّت و برخی از مسائل معاد. در این گونه مسائل استناد به نقل
(كتاب و سنّت) كافی نیست، صرفاً از عقل باید استمداد شود.
بخش نقلی كلام، مسائلی است كه هر چند از اصول دین است و باید به آنها
مؤمن و معتقد بود، ولی نظر به اینكه این مسائل فرع بر نبوّت است نه مقدّم بر نبوّت و نه
عین آن، كافی است كه از طریق وحی الهی یا سخن قطعی پیامبر مطلب اثبات شود،
مثل مسائل مربوط به امامت (البتّه به عقیده ی شیعه كه امامت را از اصول دین اسلام
می داند) و اكثر مسائل مربوط به معاد. 3
مجموعه آثار شهید مطهری . ج3، ص: 62