غیب یعنی نهان، پشت پرده، یعنی آن چیزهایی كه از حواسّ ظاهری ما نهان است و پشت پرده ی محسوسات واقع شده است. قرآن كریم این كلمه را زیاد به كار برده است، گاهی تنها، مثل اینكه می فرماید: «اَلَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ» [1](آنان كه به غیب ایمان دارند) یا می فرماید: «وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ اَلْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاّ هُوَ» [2](كلیدهای غیب نزد خداست و جز او كسی از آنها آگاه نیست) و گاهی همراه با كلمه ی «شهادت» مثل اینكه می فرماید: «عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَةِ» [3](خداوند هم به غیب آگاه است و هم به شهادت) .

فلاسفه ی اسلامی از همین تعبیر قرآنی استفاده كرده، جهان طبیعت را «عالم شهادت» و جهان ملكوت را «عالم غیب» اصطلاح كرده اند.

در ادبیّات عرفانی ما از غیب و نهان و پشت پرده و اینكه راز نهان و پشت پرده و ما وراء ظاهری هست، زیاد سخن رفته و لطف و زیبایی خاصّی به آن داده است. حافظ 3 می گوید:

هم او می گوید:

خیّام می گوید:

برای ایمان و اعتقاد ما به عالم شهادت، حواسّ ما كافی است. اساساً این عالم از آن جهت «شهادت» نامیده شده است كه ما با حواسّ خود با آن سر و كار داریم و محسوس و ملموس ماست، علی هذا نیازمند به معرّف و معلّمی برای اینكه به وجود چنین جهانی مؤمن بشویم نیستیم. نیازمندی ما به معلّم و تعلیم و تحقیق، برای آشنا شدن بیشتر با حقایق آن است. امّا این حواس برای ایمان و اعتقاد به جهان غیب كافی نیست؛ برای ایمان و اعتقاد به جهان غیب، قوّه ی عقل كه خود مرتبه ی غیب وجود ماست باید دست به كار و فعّالیت بشود، و یا قوّه ای نهان تر و مخفی تر از عقل باید غیب را شهود نماید. مولوی می گوید:

پیغمبران راهنمایان جهان غیب اند، آمده اند كه مردم را به غیب و ماورای ظاهر و محسوسات، مؤمن و معتقد نمایند. پیغمبران به اینكه مردم به وجود غیب ایمان داشته باشند اكتفا نكرده اند، پیغمبران آمده اند كه میان مردم و غیب رابطه برقرار كنند، حلقه ی اتّصال میان مردم و جهان غیب باشند، مردم را مؤمن به مددهای غیبی و عنایتهای خاصّ در شرایط خاصّی بنمایند. اینجاست كه مسأله ی غیب عملاً با زندگی بشر تماس پیدا می كند.

---