در مسئله ی شناخت، مسائلی مطرح است كه ما در جلسه ی گذشته دو مسئله از آن مسائل را بیان كردیم. اهمیت و ارزش شناخت در جلسه ی گذشته عرض شد، و مخصوصاً از این راه وارد شدیم كه چرا در دنیای امروز مسئله ی شناخت این همه اهمیت پیدا كرده است؛ كه عدّه ای گفته اند فلسفه، جهان شناسی نیست، شناخت شناسی است، و به اصطلاح فرنگی اش انتولوژی [1]نیست، اپیستمولوژی [2]است. عرض كردیم كه چون دنیای امروز دنیای مكتب و ایدئولوژی است و ایدئولوژیها زاده ی جهان بینی ها هستند و جهان شناسی ها زاده ی شناخت شناسی ها هستند، پس باید قبل از هر چیز شناخت شناس بود تا جهان شناس شد تا تكلیف خود را در پیوستن به یك مكتب و ایدئولوژی روشن دید. مسئله ی دیگر امكان شناخت است كه در این باره نیز بحث شد.

مسئله ی دیگر ابزار شناخت است. وسیله ی انسان برای شناخت چیست؟ منابع شناخت و درجات شناخت و انواع و اقسام شناخت، از مسائل دیگر است، كه انواع و اقسام شناخت با درجات شناخت فرق می كند. مسئله ی دیگر موضوعات شناخت است؛ آن موضوعاتی كه انسان باید بشناسد و ضرورت دارد چه موضوعاتی است؟ مسئله ی دیگر كه از یك نظر شاید از همه ی این مسائل مهمتر باشد معیار شناخت است. با چه معیاری می توان یك شناخت را صحیح و یا ناصحیح دانست؟ معیار بهترین شناختها چیست؟ و محتوای شناخت، مسئله ی دیگر ماست. شاید ما در ضمن بررسی اینها به بعضی مسائل دیگر بربخوریم، ولی فعلاً ستون فقرات بحثهای ما را اینها تشكیل می دهند.

مختصری درباره ی تعریف شناخت بحث كنیم، ولی شاید بهتر باشد كه ابتدا مقداری درباره ی شناخت بحث بشود، بعد تعریف گردد. بعضی وقتی می خواهند شناخت را تعریف كنند كه شناختن جهان یعنی چه، می گویند شناخت یعنی انعكاس جهان عینی در ذهن. حال این درست است یا نه، بعد باید روی آن بحث كنیم. بعضی دیگر از یك نظر مدعی هستند كه هر چیزی را انسان با شناخت تعریف می كند، خود شناخت نیازی به تعریف ندارد، شناخت را فقط باید با یك الفاظ روشن تری توضیح داد؛ شناخت یعنی آگاهی، و آگاهی احتیاج به تعریف ندارد. این اجمال سخن در باب تعریف شناخت است كه تا موقعی كه محتوای شناخت كاملا دانسته نشود نمی شود روی تعریفش بحث كرد.

---

[1] . Ontology .

[2] . epistemology .