گفتیم كه درباره ی دوره ی سرمایه داری می گویند كه مشخِّص این دوره ماشین است، ابزار تولید در این دوره ماشین است، و بعد این مسئله مطرح بود كه تفاوت ماشین با سایر ابزارهای تولید چیست.

رسیدیم به اینجا كه تفاوت ماشین با سایر ابزارهای تولید این است كه در ابزارهای ساده ی تولید، مولّد و قوه ی تولیدی خود انسان است، ابزار- كه لغت ابزار هم نشان می دهد- صرفاً یك آلتی است كه به كمك كار انسانی می آید. انسان اگر بیل و كلنگ نداشته باشد بخواهد با دست خودش كار انجام بدهد كمتر می تواند كار كند كه یك بیل در اختیار خودش قرار می دهد و با آن بر محصول كار خودش می افزاید، ولی آن كه به هرحال مولّد است و تولید می كند بیل نیست انسان است كه به وسیله ی بیل این كار را می كند. اما ماشین چیزی است كه انسان آن را اختراع كرده است در حدی كه به جای انسان كار می كند و با مقیاس بسیار بسیار وسیعتر از آنچه كه انسان كار می كند و اگر این تئوری را در مورد ماشین قبول كنیم بعد نتایجی كه باید بگیریم با نتایجی كه دیگران گرفته اند خیلی مختلف می شود.