خشونتها و ملامتهای زیاد از این قبیل است. ملامت گاهی خیلی مفید است.

گاهی یك انسان با ملامت غیرتش تحریك می شود. ولی ملامت هم جا دارد. گاهیملامت- به قول ابونُواس- سبب اغراء می شود:

این مطلب كلیت ندارد ولی در بسیاری از موارد، ملامتِ زیاد بیشتر نفرت ایجاد می كند. مثلاً خیلی افراد در تربیت فرزند این اشتباه را مرتكب می شوند، دائماً بچه را ملامت می كنند و سركوفت می زنند: ای خاك بر سرت، فلان بچه هم هم سنّ توست، ببین او چطور پیش رفته، تو خیلی بی عرضه و نالایق هستی، من كه دیگر به تو امیدی ندارم. خیال می كنند با این ملامتها غیرت بچه تحریك می شود در صورتی كه در این موارد، اگر ملامت از حدش بگذرد، عكس العمل خلاف ایجاد می كند؛ روح او حالت انقباض و فرار پیدا می كند و او از نظر روحی بیمار می شود و محال است كه دنبال آن كار برود. این است كه پیغمبر اكرم در دستورهای خودش نه تنها به معاذبن جبل بلكه به معاذبن جبل ها، به همه می فرمود: «بَشِّرْ وَ لاتُنَفِّرْ، یَسِّرْ وَ لاتُعَسِّرْ» آسان بگیر، سخت نگیر، هی به مردم نگو «مگر دینداری كار آسانی است، دینداری مشكل است، خیلی هم مشكل است، فوق العاده مشكل است، كار هركس هركس نیست، هركس كه نمی تواند دیندار باشد، كار هر بز نیست خرمن كوفتن- گاو نر می خواهد و مرد كهن» . هی از مشكل بودن دینداری می گویی، در نتیجه او می ترسد و می گوید وقتی اینقدر مشكل است پس آن را رها كنیم. پیغمبر می فرمود: «یسر» آسان بگیر.

---