در
کتابخانه
بازدید : 87674تاریخ درج : 1391/03/21
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
 
وعده دادیم كه اصولی را كه اخلاق نوین جنسی بر روی آنها پایه گذاری شده است تحلیل و انتقاد كنیم، ولی به نظر می رسد قبل از بیان انتقادات طرفداران این سیستم اخلاقی نسبت به اخلاق كهن جنسی و بیان مواد جدیدی كه در زمینه ی اصلاح اخلاق جنسی پیشنهاد می كنند، انتقاد از اصول نامبرده چندان مفید نخواهد بود.

ممكن است افرادی كه اطلاع كافی ندارند طرح مباحث بالا را چندان لازم و مفید ندانند اما به نظر ما بحث در این گونه مسائل در اجتماع حاضر بسیار ضرورت دارد، نه تنها از آن جهت كه افكار فلاسفه و مفكّرین معروف و مشهوری را به خود جلب كرده است، بلكه از آن نظر كه این افكار در میان طبقه ی جوان در حال پیشرفت و توسعه است و چه بسا جوانانی هستند كه سرمایه ی فكری شان وافی نیست كه به بررسی منطقی این مسائل بپردازند؛ ممكن است شخصیت و شهرت صاحبان این افكار آنها را تحت نفوذ و تأثیر خود قرار دهد و عقیده پیدا كنند كه این سخنان صددرصد مطابق با منطق است.

به نظر ما ضرورت دارد خوانندگان محترم را در جریان بگذاریم و آگاه كنیم كه افكاری كه در این زمینه از غرب برخاسته و جوانان ما تازه با الفبای آن آشنا شده اند و احیاناً تحت عنوانهای مقدسی نظیر آزادی و مساوات با جان و دل آنها را می پذیرند به كجا منتهی می شود؟ آخرِ این خط سیر كجاست؟ آیا اجتماع بشر قادر خواهد بود در
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 639
این مسیر گام بردارد و راه خود را ادامه دهد یا اینكه این كلاهی است كه برای سر بشر خیلی بزرگ است، این راهی است كه ادامه دادن آن جز فنای بشریت چیزی دربرندارد؟ .

از این رو ما لازم می دانیم كه در اینجا- ولو به نحو اختصار- این مسائل را طرح كنیم و البته تفصیل كامل آنها را در جای دیگر ذكر خواهیم كرد [1] مدعیان اصلاح اخلاق جنسی ادعا می كنند كه اخلاق كهن جنسی علل و اسباب و سرچشمه هایی داشته است كه اكنون از میان رفته یا در حال از میان رفتن است؛ اكنون كه آن علل در كار نیست دلیل ندارد كه ما باز هم این سیستم اخلاقی را كه احیاناً توأم با خشونت هم بوده است ادامه دهیم.

بعلاوه اموری كه منشأ پیدایش این اخلاق شده جریاناتی جاهلانه و یا ظالمانه بوده است كه با آزادی و عدالت و حیثیت ذاتی انسانی منافات دارد. علیهذا به خاطر انسانیت و عدالت هم كه باشد، باید با این اخلاق مبارزه كرد.

می گویند اخلاق كهن جنسی را امور ذیل به وجود آورده است: مالكیت مرد نسبت به زن، حسادت مردان، كوشش مرد برای اطمینان به پدری خود، اعتقادات مرتاضانه و راهبانه به پلیدی ذاتی رابطه ی جنسی، احساس پلیدی زن نسبت به خود به واسطه ی عادت ماهانه ی زنانه و پرهیز مرد از او در این مدت، مجازاتهای شدیدی كه زن در طول تاریخ از ناحیه ی مرد دیده است، و بالأخره عوامل اقتصادی كه زن را همواره نیازمند به مرد می كرده است. این علل واسباب- چنانكه واضح است- یا ریشه ی تعدی و ستمگری دارد و یا از خرافات ناشی شده است و شرایط محدود زندگیِ آن وقت چنین ایجاب می كرده است. اكنون كه مالكیت مرد نسبت به زن از میان رفته است، اطمینان پدری را از راه استفاده از داروهای ضدآبستنی- كه در اثر پیشرفت طب پیدا شده- بدون به كار بردن روشهای خشونت آمیز قدیم می توان به دست آورد، عقاید مرتاضانه و راهبانه به سوی زوال و نیستی می رود، احساس پلیدی عادت زنانه را با بالابردن سطح معلومات و تفهیم اینكه یك عمل ساده ی وظایف الاعضایی بیش نیست می توان از بین برد، دوران آن مجازاتهای سخت و شدید هم دیگر سپری شده است، عوامل
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 640
اقتصادی كه زن را اسیر می كرد دیگر وجود ندارد و زن امروز استقلال اقتصادی خود را بازیافته است، بعلاوه دولت تدریجاً دستگاههای خود را بسط می دهد و زن را در ایام بارداری و زایمان و شیردادن تحت حمایت خود قرار می دهد و او را از مرد بی نیاز می كند و درحقیقت دولت جانشین پدر می شود، حسادتها را با تمرینهای اخلاقی باید از میان برد؛ با وجود اینها دیگر لزومی ندارد ما همچنان به این اخلاق كهن بچسبیم.

این است انتقادات و خرده گیری هایی كه بر اخلاق كهن جنسی گرفته می شود و این است دلایلی كه ایجاب می كند حتماً رفرمی در این بخش از اخلاق بشری صورت گیرد.

اكنون ببینیم چه موادی در این سیستم اخلاقی پیشنهاد می شود. البته از اول باید توجه داشته باشید كه همه ی این مواد اصلاحی بر محور شكستن قیود كهن و رفع منعها و محدودیتهای قانونی گذشته می چرخد.

اولین موضوعی كه مورد توجه قرار گرفته است كامیابی آزادانه ی زنان و مردان از معاشرتهای لذت بخش جنسی است و به عبارت دیگر آزادی عشق است؛ می گویند زن و مرد نه تنها قبل از ازدواج باید از معاشرتهای لذت بخش آزادانه ی جنسی بهره مند باشند بلكه ازدواج نیز نباید مانعی در این راه به شمار آید، زیرا فلسفه ی ازدواج و انتخاب همسر قانونی اطمینان پدر است به پدری خود نسبت به فرزندی كه از زن معینی به دنیا می آید؛ این اطمینان را با به كاربستن داروهای ضدآبستنی- كه مخصوصاً پیشرفت طب امروز آنها را به بشر ارزانی داشته است- می توان به دست آورد. بنابراین هر یك از زن و مرد می توانند علاوه بر همسر قانونی عشّاق و معشوقه های فراوانی داشته باشند. زن مكلف است كه در حین آمیزش با عشّاق خود از داروی ضدآبستنی استفاده كند و مانع پیدایش فرزند او گردد، ولی هرگاه تصمیم گرفت كه صاحب فرزند گردد الزاماً باید از همسر قانونی خود استفاده كند.

كمونیسم جنسی تنها از آن نظر قابل عمل نیست كه رابطه ی نسلی را میان پدران و فرزندان قطع می كند. بشر از اعتماد نسلی نمی تواند صرف نظر كند؛ هر پدری می خواهد فرزند خود را بشناسد و هر فرزندی می خواهد بداند از كدام پدر پیدا شده است.

فلسفه ی ازدواج و انتخاب همسر قانونی همین است و بس. اختصاص جنسی را به
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 641
همین اندازه باید محدود كرد و با تأمین رابطه ی نسلی به وسیله ی فوق موجبی برای تحدید بیشتر وجود ندارد.

برتراند راسل می گوید:

«جلوگیری وسایل (وسایل ضد آبستنی) تولید نسل را ارادی كرده و آن را از صورت یك نتیجه ی اجتناب ناپذیر روابط بیولوژیك (تولید قهری فرزند در اثر آمیزش) بیرون آورده است. به دلایل متعدد اقتصادی كه در فصول پیش شرح دادیم محتملاً پدر برای تربیت و اعاشه ی اطفال، كمتر اهمیت خواهد داشت. بنابراین دلیلی نیست كه مادری برای پدریِ اطفال خود همان مردی را انتخاب كند كه خاطرش را برای عاشقی و رفاقت می خواهد. مادرِ آینده ممكن است شانه از زیر این تعهد خالی كند بدون آنكه لطمه ای به سعادت او وارد شود. برای مردان انتخاب مادرِ اطفال خود از این هم آسانتر و ساده تر خواهد بود. كسانی كه مانند من معتقدند كه روابط جنسی فقط هنگامی مسأله ی اجتماعی (و قابل تحدید) محسوب می شود كه طفلی به وجود آید، باید مثل من این دو نتیجه را بگیرند: اولاً عشق بدون بچه آزاد است، و ثانیاً ایجاد اطفال باید تحت مقرراتی شدیدتر از آنچه امروز هست قرار گیرد. » [2] راسل بعداً به حل یك مشكل اجتماعی دیگر نیز می پردازد و آن مشكل بهبود نژاد بشر است؛ می گوید:

«وقتی روابط جنسی بر این اساس قرار گرفت، اجتماع می تواند فقط به زنان و مردان معینی كه از لحاظ شخصی و ارثی واجد شرایطی باشند اجازه ی تولید نسل بدهد. آن زنی كه پروانه ی تولید نسل دارد، از مردانی كه از لحاظ ارثی ارجح شناخته شوند برای تخم گیری و تولید نسل استفاده می كند، در حالی كه مردان دیگری كه عشّاق خوبی خواهند بود از حق پدری محروم خواهند بود. » [3]
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 642
راسل كم كم به گفته ها و پیشنهادهای خود جنبه ی اخلاقی نیز می دهد و به اندرز و موعظه می پردازد. چون معتقد است یكی از ریشه های اخلاق جنسی كهن حسادت است مردان و زنان را به ترك حسادت توصیه می كند، می گوید:

«در طریقی كه من پیشنهاد می كنم، راست است كه زوجین را از وفاداری نسبت به یكدیگر مبرّا می دارم اما در عوض، تكلیف دشوار منكوب كردن حسادت را به عهده شان می گذارم. یك زندگی هشیارانه بدون تسلط بر نفس غیرممكن است. در این صورت بهتر است یك احساس شدید و مزاحم را چون حسادت تحت انتظام درآوریم و نگذاریم مانع نموّ عمومی احساسات عاشقانه بشود. اشتباه اخلاق قدیمی در آن نیست كه كفّ نفس را توجیه می كند، بلكه در آن است كه در مورد استعمال آن اشتباه می نماید. » .

مقصود راسل این است كه قدما از لحاظ اخلاقی به كفّ نفس توصیه می كردند، من نیز به كفّ نفس توصیه می كنم، اما نظر قدما در كفّ نفس بر این بود كه غریزه ی جنسی محدود گردد و نظر من به این است كه جلوی حسادت در امر جنسی- كه نامش را «غیرت» گذاشته اند- گرفته شود. مردان آنگاه كه با عشقبازیهای همسران خود مواجه می شوند و احساس ناراحتی می كنند باید كفّ نفس و اغماض كنند، مزاحم آنها نشوند، بلكه از آن مردان بیگانه كه همسر محبوب آنها را خوشحال و مسرور كرده اند شكرگزار باشند! هم او می گوید:

«ایجاد فرزندان باید فقط در ازدواج صورت گیرد و روابط بیرون از ازدواج به وسایل مختلف خنثی گردد، و شوهران هم نسبت به عشّاق همان قدر غمض عین داشته باشند كه شرقیان نسبت به غلامان خنثی (مقصود غلامان اخته و خواجه سرایان است) [4]داشتند. اشكال اساسی این طریق، اطمینان اندكی است كه به وسایل ضدآبستنی از یك طرف و صمیمیت زنان از طرف دیگر (كه از عشّاق خود باردار نشوند و به ریش شوهر نبندند) [5]می توان داشت، اما این اشكال با مرور زمان
مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 643
كاهش خواهد یافت. » .

رفرم و اصلاح! به همین جا خاتمه پیدا نمی كند؛ موضوعات دیگری نظیر ستر عورت، ممنوعیت ازدواج با محارم، نشر صور قبیحه، استمناء، تمایل به همجنس، سقط جنین، آمیزش در ایام عادت و امثال اینها نیز مورد بحث قرار می گیرد. بعضی از این موضوعات از قبیل لزوم ستر عورت و منع نشر صور به اصطلاح قبیحه صریحاً مورد انتقاد قرار گرفته و بعضی دیگر از قبیل استمناء از حوزه ی اخلاق خارج دانسته شده است و در قلمرو طب به شمار آمده است؛ احیاناً از نظر طبی اگر غیرمجاز شناخته می شود، كسی كه به سلامت خود علاقه مند است آن را ترك می كند؛ به هر حال نمی تواند ممنوعیت اخلاقی داشته باشد! .

اكنون نوبت آن است كه ما اصول اساسی و اركان اصلی این سیستم اخلاقی را كه قبلاً بیان كردیم دقیقاً بررسی كنیم، سپس فلسفه ی اخلاق جنسی اسلامی را كه با اخلاق جنسی قدیم و جدید غرب مغایر است توضیح دهیم، تا یك بار دیگر روشن شود یگانه مكتبی كه صلاحیت رهبری بشر را دارد اسلام است، و هم روشن شود كه كار غرب در فلسفه ی اجتماعی به هذیان و پریشان گویی رسیده است؛ وقت آن است كه غرب مانند همه ی زمانهای دیگر، با همه ی تقدمی كه در علوم و صنایع دارد، فلسفه ی زندگی را از شرق بیاموزد.
[1] . كتاب نظام حقوق زن در اسلام كه در دست تألیف است.
[2] . زناشویی و اخلاق ، ص 122
[3] . همان، ص 123
[4] [جملات داخل پرانتز از استاد است. ]
[5] [جملات داخل پرانتز از استاد است. ]
کليه حقوق برای پايگاه شهید مطهری محفوظ است