قرن ما یعنی قرن چهارده هجری از نظر فقه و مقررات اسلامی قرن یك فاجعه است، یك فاجعه كم نظیر. در این قرن ما شاهد قربانی شدن مقررات اسلامی در مقابل مقررات اروپایی می باشیم. سنگرها را پی درپی از دست فقه اسلامی می گیرند. در مسائل قضائی، در مسائل مدنی، در مسائل خانوادگی، در مسائل جزائی و در سایر مسائل تدریجاً مقررات ناقص اروپایی جانشین مقررات اسلامی می گردد. امروز عملاً جز مقررات عبادی در انحصار اسلام نمانده است، سایر مقررات یا انحصاراً غیر اسلامی است و یا مخلوطی است از مقررات اسلامی و غیر اسلامی، چرا؟ .

اگر از مقلدان و فرنگی مآبان بپرسیم جواب آماده ای پیش خود دارند، می گویند:

قرن بیستم است و مقررات قدیم مناسب با این قرن نیست، مقرراتدیگری مناسب با روح قرن لازم است. این جمله را طوطی وار تكرار می كنند ولی اگر توضیح بخواهید كه آن عواملی كه در این قرن پیدا شده كه ایجاب می كند قوانین اصلی زندگی بشر تغییر كند چیست، مقتضیات زمان یعنی چه و چگونه است، چه رابطه ای هست میان تكامل و تغییر وسایل زندگی و تغییر اصول و مقررات و مدارهای زندگی، البته جوابی نخواهید شنید. آنها همین قدر فكر می كنند كه مثلاً چون وسائل مسافرت عوض شده پس علی القاعده باید اصول اخلاق و مقررات اجتماع هم تغییر كند.

و البته كیست كه نداند در این میان دستهایی در كار است كه شرق را از اصولی كه به آنها می بالد و پایه و مایه شخصیت اوست خلع و عریان كند تا او را به صورت لقمه قابل هضمی برای غرب درآورد؟ .

اما یك نكته را نباید فراموش كنیم: بدون شك ما از نظر فقه و اجتهاد در عصری شبیه به عصر شیخ طوسی زندگی می كنیم، دچار نوعی جمود و اعراض از مواجهه با مسائل مورد نیاز عصر خود هستیم. ما نمی خواهیم زحمت گام برداری در راههای نرفته را كه عصر ما پیش پای ما گذاشته به خود بدهیم. همه علاقه ما به این است كه راههای رفته را برویم و جاده های هموار و كوبیده را بپیماییم. ما ترجیح می دهیم راه هفتصدساله حل شبهه ابن قبّه را طی كنیم و حال آنكه امروز صدها شبهه از شبهه ابن قبّه مهمتر و اساسی تر و وابسته تر به زندگی عملی خود داریم. شیخ الطائفه بلكه شیخ الطائفه هایی برای قرن چهاردهم ضروری است كه:

اولاً با ضمیری روشن نیازهای عصر خویش را درك كنند.

ثانیاً با شجاعت عقلی و ادبی از نوعی شجاعت شیخ الطائفه دست به كار شوند.

ثالثاً از چهارچوب كتاب و سنت خارج نگردند.

چه می دانیم، شاید روزگار آبستن به چنین مردانی كه از امثال شیخ الطائفه ملهم خواهند بود بوده باشد. اینقدر می دانیم كه خداوند دین خود را وا نخواهد گذاشت.