حال، از جمله مطلق و مقیدها این است كه در قرآن یك جا (مثل اینجا) داریم:
قاتِلُوا اَلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ لا بِالْیَوْمِ اَلْآخِرِاین مردمی كه به خدا و به قیامت و به هیچ
دین حقی ایمان ندارند و هیچ حرام خدا را حرام نمی شمارند، با اینها بجنگید. ولی
در آیه ی دیگر داریم:
قاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَكُمْ [1]با آنان كه با شما می جنگند
بجنگید. آیا مقصود این است كه در اینجا هم كه گفته بجنگید یعنی در وقتی كه آنها
درصدد جنگ با شما هستند؛ یا نه، در اینجا مطلق است؛ چه بخواهند با شما بجنگند
چه نخواهند بجنگند و چه تجاوزی بر شما وارد كنند چه وارد نكنند، بجنگید؟ .
اینجا ممكن است دو نظر بدهیم. یك نظر این است كه بگوییم مقصود مطلق
است. چون اهل كتاب مسلمان نیستند ما مجازیم كه با آنها بجنگیم. با هر كسی كه
مسلمان نیست ما مجازیم بجنگیم تا آنجا كه آنها را خاضع كنیم. اگر غیر مسلمان
اهل كتاب نیست باید با او بجنگیم تا مسلمان شود یا كشته گردد، و اگر اهل كتاب
است باید بجنگیم تا مسلمان بشوند یا مسلمان نشوند و در برابر ما تسلیم بشوند و
جزیه بپردازند. اگر كسی بگوید مطلق را باید گرفت، این جور می گوید.
ولی اگر كسی بگوید مطلق را باید حمل بر مقید كرد، می گوید: نه، با كمك آیات
دیگری كه در قرآن داریم كه موارد مشروعیت جهاد را ذكر می كند می فهمیم كه
مقصود مطلق نیست. موارد مشروعیت جهاد كجاست؟ مثلاً از جمله این است كه آن
طرف بخواهد با شما بجنگد و یا اینكه مانعی برای نشر دعوت اسلامی ایجاد كند،
یعنی سلب آزادی دعوت بكند و مانع نشر دعوت بشود و در واقع سدی و مانعی
ایجاد كند. اسلام می گوید این سد و مانع را بشكن. و یا اینكه آنها یك قومی را در
تحت ظلم و شكنجه خودشان قرار داده باشند، شما با اینها بجنگید برای اینكه
مظلومینی را از چنگال آنها نجات بدهید، كه در آن آیه می فرماید:
وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ
02
مجموعه آثار شهید مطهری . ج20، ص: 216
فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ اَلرِّجالِ وَ اَلنِّساءِ وَ اَلْوِلْدانِ [2]چرا در راه خدا و
در راه آن مردم بیچاره از مردها و زنها و بچه هایی كه در تحت شكنجه قرار گرفته اند
نمی جنگید؟ ! .
این یك سؤال را شما باید داشته باشید تا همه آیاتی را كه مربوط به جهاد است
جمع كنیم و روی همدیگر بریزیم ببینیم از اینها چه در می آید.