یك سلسله چیزهاست كه اینها از حقوق یك فرد و یا از حقوق یك ملت، برتر است، مقدستر است و دفاع كردن از آنها نزد وجدان بشری بالاتر است از دفاع از حقوق شخصی، و اینها همان مقدسات انسانیت است. به عبارت دیگر، ملاك تقدس دفاع این نیست كه انسان باید از خود دفاع كند بلكه ملاك این است كه باید از «حق» دفاع كند. وقتی كه ملاك «حق» است چه فرقی است میان حق فردی و حق عمومی و انسانی، بلكه دفاع از حقوق انسانی مقدستر است و امروز ولو اسمش را نبرند، در عمل به آن اعتراف دارند.

مثلاً آزادی را از مقدسات بشری به حساب می آورند. آزادی مربوط به یك فرد و یك ملت نیست. حالا اگر آزادی در جایی مورد تهاجم قرار گرفت اما نه آزادی من و نه آزادی ملت من، بلكه در یك گوشه ای از گوشه های دنیا آزادی كه جزء حقوق عمومی همه انسانهاست مورد تهاجم قرار گرفته، آیا دفاع كردن از این حق انسانیت به عنوان دفاع از «حق انسانیت» مشروع است یا نه؟ اگر مشروع است پس منحصر به آن فردی كه آزادی او مورد تهاجم قرار گرفته نیست، افراد دیگر و ملتهای دیگر نیز می توانند بلكه باید به كمك آزادی بشتابند و به جنگ سلب آزادی و اختناق بروند. در اینجا چه جواب می دهید؟ گمان نمی كنم كسی تردید كند كه مقدسترین اقسام جهادها و مقدسترین اقسام جنگها جنگی است كه به عنوان دفاع از حقوق انسانیت صورت گرفته باشد.

در مدتی كه الجزایریها با استعمار فرانسه می جنگیدند یك عده افراد حتی از اروپاییها در این جنگ شركت می كردند، یا به صورت سرباز یا به صورت غیر سرباز، آیا از نظر شما فقط الجزایریها جنگیدنشان مشروع بود چون حقوق خودشان مورد تجاوز قرار گرفته بود، بنابراین فردی كه از اقصی بلاد اروپا آمده به نفع این ملت وارد پیكار شده او ظالم و متجاوز است و باید به او گفت فضولی موقوف، به تو چه مربوط است، كسی كه به حقوق تو تجاوز نكرده، تو چرا اینجا شركت می كنی؟ یا او باید بگوید من از حق انسانیت دفاع می كنم؛ و حتی جهاد چنین شخصی از جهاد آن الجزایری مقدستر است چون جهاد او جنبه دفاع از خود دارد، و عمل این اخلاقی تر و مقدستر است از عمل او؟ مسلماً شق دوم صحیح است.

آزادیخواهانی كه یا حقیقتاً آزادیخواه هستند یا تظاهر به آزادیخواهی می كنند و احترامی در میان عموم كسب كرده اند، احترام خودشان را در میان توده مردم مدیون همین حالت هستند كه خودشان را مدافع حقوق انسانیت می شمارند نه مدافع حقوق فرد خودشان یا ملت خودشان یا قاره خودشان؛ و احیاناً آنها اگر از حدود زبان و قلم و نطق و خطابه و روشن كردن افكار بگذرند و بروند وارد میدان جنگ بشوند مثلاً طرفدار حقوق فلسطینیها یا ویتكنگها بشوند، دنیا خیلی بیشتر آنها را تقدیس می كند نه اینكه دنیا آنها را مورد حمله و هجوم قرار می دهد كه به تو چه این فضولیها، اینها به تو چه مربوط است؟ ! كسی كه به تو كار ندارد!