با این بیانی كه عرض كردم این دو بیان به هم نزدیك می شود، چون ما حتی اگر توحید را از حقوق انسانی بدانیم باز نمی توانیم با ملت دیگر بجنگیم برای تحمیل عقیده توحید، چون خودش فی حد ذاته تحمیل پذیر نیست. بله یك چیز دیگر هست و آن این است: اگر ما توحید را جزء حقوق انسانها دانستیم ممكن است چنانچه مصلحت انسانیت و مصلحت توحید ایجاب كند ما با قومی مشرك بتوانیم بجنگیم نه به خاطر اینكه توحید و ایمان را به آنها تحمیل كنیم چون توحید و ایمان تحمیل شدنی نیست، بلكه با مشركین می توانیم بجنگیم به خاطر اینكه ریشه فساد را اساساً بكنیم. ریشه كن كردن مبدأ عقیده ی شرك با زور یك مطلب است و تحمیل عقیده ی توحید مطلب دیگر.

بنا بر نظر كسانی كه توحید را جزء حقوق شخصی و حداكثر حقوق ملی می دانند این كار جایز نیست. اغلب، طرز تفكر اروپاییها كه در میان ما هم سرایت كرده همین است.

اروپاییان به این جور مسائل به عنوان یك سلسله مسائل شخصی و مسائل غیر جدی در زندگی نگاه می كنند، مثل تقریباً رسوم كه هر ملتی حق دارد هر رسمی برای خودش می خواهد انتخاب كند، پس ولو به عنوان قطع ریشه فساد حق نداریم با شرك مبارزه كنیم، زیرا شرك فساد نیست، توحید یك مسئله شخصی است.

ولی اگر توحید را یك مسئله عمومی و جزء حقوق انسانی و از شرایط سعادت عموم بشر دانستیم جنگ ابتدایی با مشرك به عنوان حریم توحید و دفاع از توحید و به عنوان قطع ریشه فساد جایز است، گو اینكه به عنوان تحمیل عقیده توحیدی جایز نیست.