در صفحه 4 سرمایه داری و سوسیالیسم فیلیسین شاله گفته شده كه برای بحث در ثروت باید تولید، جریان و توزیع را مورد مطالعه قرار داد. در صفحه 7 گفته شده توزیع و مصرف موضوع مالكیت را پیش می آورد. در صفحه 8 می گوید:

رژیم كنونی (سرمایه داری) مالكیت فردی و موروثی را عادلانه می داند و در نتیجه رژیم تولیدی را كه لازمه آن است نیز مطابق عدالت می شمارد.

مقصود او از رژیم تولیدی چنانكه در صفحه 14- 15 گفته است این است كه انسان پس از آنكه كار ذخیره شده ای را تولید كرد می تواند آن را سرمایه قرار دهد و در صنعت یا فلاحت یا تجارت بنگاهی تأسیس كند و معاضدت سرمایه داران دیگر را به عنوان شركت یا ربا بخواهد و نیروی كارگران را استخدام كند و به آنها مزد دهد.

علت اینكه به كارگر مزد می دهد و او را شریك نمی كند این است كه كارگر احتیاجات فوری و فوتی دارد و باید رفع كند و لهذا اجرتی ثابت و روزانه می گیرد.

پس یكی از مشخصات سرمایه داری رژیم خاص تولیدی مبتنی بر شركت سرمایه داران با ربح دادن به سرمایه داران و اجرت دادن به كارگر است.

علیهذا مشخصات سرمایه داری مجموعاً به قرار زیر است:

الف. مالكیت فردی (سوسیالیستها حتی ماركس بكلی با مالكیت فردی به طور مطلق مخالف نیستند [1]. ) .

ب. مالكیت موروثی (بعضی از سوسیالیستها با ارث به اولاد مخالف هستند. ) .

ج. طبیعی بودن- نه ظالمانه بودن- اختلاف افراد در ثروت و مالكیت.

د. مالك شدن ثروت به وسیله ابزار تولید (این اندازه را سوسیالیستها مادامی كه به استخدام نیروی طبقه كارگر نرسد قطعاً مخالف نیستند و استثمار نمی دانند) ، به عبارت دیگر منفعت از طریق سرمایه.

هـ. مالك شدن ثروت به وسیله استخدام نیروی طبقه كارگر و اجرت دادن به آنها و برقرار شدن نظام كارگر و كارفرما (این را كمونیستها ظالمانه می دانند لااقل در عصر ماشین. ) [2] و. مالكیت به وسیله ربا، به اینكه سرمایه داری به سرمایه دار دیگری قرض ربوی بدهد و دومی به وسیله نظام كارگر و كارفرما تولید كند و سود سرمایه دار را بدهد و اجرت كارگر را، و مابقی از خود او باشد. (ربای انتاجی) .

ز. مشروع بودن تشكیل «تراست» و تشكیل «كارتل» و در نتیجه استثمار تولیدكننده و مصرف كننده. از نظر اسلام تشكیل «تراست» قطعاً ممنوع است و تشكیل «كارتل» چون به منظور تضییق مضاربه و بازار سیاه از لحاظ فروشنده است ممنوع است.

ح. لازمه رژیم سرمایه داری این است كه امور اقتصادی جامعه دربست در اختیار افراد معینی قرار بگیرد، نه تنها افرادی ثروت داشته باشند و افرادی نداشته باشند، بلكه افرادی قادر باشند اقتصاد اجتماع را به هر شكلی كه بخواهند درآورند، یعنی دیكتاتوری اقتصادی باشد، هرچه بخواهند از وسائل تجملی و مخرب و غیره اگر نفع خودشان باشد یا خیال كنند به نفع اجتماع است تولید كنند ولی عامه مردم محكوم آنها باشند؛ سرنوشت اقتصادی اجتماعشان در اختیارشان باشد. اینكه همه افراد جامعه حق دارند كه سرنوشت اقتصادی اجتماع خود را در دست بگیرند همان طوری كه حق دارند سرنوشت سیاسی اجتماع خود را در دست بگیرند مطلب جداگانه ای است از استثمار افراد و از اینكه تولیدات باید به نفع جامعه باشد نه به سود افراد [3].

ط. رژیم سرمایه داری مالكیت وسائل تولید، چه طبیعت و چه سرمایه را جایز می شمارد.

ی. جایز شمردن رباخواری.

یا. هدف تولید، منافع افراد است نه مصالح عموم.

یب. در سرمایه داری منعی برای قطع رابطه ثروت و كار نیست. به عبارت دیگر سود كارنكرده را چه به صورت ارث و چه به صورت ارزش اضافی و درآمد مدیریت كارخانه تجویز می كند.

یج. عملاً تعیین نرخ كارگر به دست كارفرماست.

ید. لازمه سرمایه داری این است كه گروهی به قیمت بدبختی گروه دیگر خوشی داشته باشند.

یه. در رژیم سرمایه داری عملاً بردگی و غلامی در كار است زیرا به قول فیلیسین شاله:

منحصر شدن داراییها به اشخاص معدودی در به كار واداشتن كارگران آزاد همان تأثیر را داشته است كه شلاق در غلام. رنجبر كه چیزی ندارد مجبور است فوراً مشغول كار شود والا از گرسنگی خواهد مرد. . . [4] یو. تسلط بر سیاست و حاكمیت ملی.

یز. جنگ افروزی به خاطر استفاده.

یح. رقابت و مسابقه برای پر كردن جیب خود

---