[1]] * در میان قوا و غرایزی كه از برای انسان هست، یك قوّه مقدس و روحانی مخصوصی وجود دارد كه حق و باطل، خیر و شر را می سنجد و درباره آنها قضاوت می كند، فضیلت را تقدیس و تحسین می كند هرچند در دیگری ببیند و با منافع شخصی او ارتباط نداشته باشد، از كارهای زشت و پلید ابراز تنفر می كند ولو آن كه در وجود خود ببیند [2]. وجود این قوّه در انسان جای انكار نیست. روان شناسی آن را به ثبوت رسانیده. هر كس در وجود خود، آن را احساس می كند و این یكی از عالیترین امتیازات انسان است. یك فرق انسان با حیوان همین جاست. این معنی به ما ثابت می كند كه حاكم بر اعمال و افكار ما تنها شهوات پست حیوانی نیست؛ یك قسم از افكار كه در مغز و روح ما پدید می آید، یك نوع علاقه ها و دلبستگیها كه در دل ما پیدا می شود و یك رشته از اعمال كه از اعضا و جوارح ما سر می زند، بكلی از اغراض مادی بیگانه است. و ضمنا این مطلب نیز بر ما روشن می شود كه دو سنخ احتیاج در وجود ما نهاده شده و جزء طبیعت و خلقت ما قرار گرفته: یكی مادی و دیگری معنوی، و همان طوری كه تنها با داشتن معنویات نمی توان از مادیات بی نیاز بود، با واجد بودن مادیاتِ تنها نیز نمی شود از معنویات مستغنی شد. احتیاج به دین از همین جا ثابت می شود. همین قوّه است كه بشر را پابند یك سلسله از مسائل معنوی و اصول اخلاقی و دینی نموده و اگر این قوّه وجود نمی داشت نه اخلاق بود، نه فضلیت، نه دین و نه آیین. همین حس فطری است كه خود به خود جامعه را وادار می كند كه افراد صالح و كسانی را كه مصدر اعمال خیر هستند دوست بدارند و به آنها با دیده احترام و تعظیم بنگرند. همین حس است كه نام انبیا و اولیا و فلاسفه و دانشمندان و مصلحین و فداكاران را زنده نگه داشته. امروز پس از هزار سال كه از تولد دانشمند و فیلسوف بزرگ عالم اسلام ابوعلی سینا می گذرد، ملل مختلف مسلمان با كمال خوشوقتی و افتخار به پاس مقام علم و فضل آن دانشمند، در صدد برگزاری جشن هزاره او می باشند. علی علیه السلام خطاب به كمیل بن زیاد نخعی می كند، می فرماید: هَلَكَ خُزّانُ الاَْمْوالِ وَ هُمْ أحْیاءٌ وَ الْعُلَماءُ باقونَ ما بَقِیَ الدَّهْرُ، أعْیانُهُمْ مَفْقودَةٌ وَ أمْثالُهُمْ فِی الْقُلوبِ مَوْجودَةٌ [3] یعنی ذخیره كنندگان ثروت الآن هم كه زنده اند به حقیقت مرده اند، اما دانشمندان تا دنیا باقی است آنها زنده اند، صورت آنها بر صفحه دلها نقش بسته است. یكی از مستشرقین معروف مسیحی در كتاب خود درباره پیغمبر بزرگوار اسلام می گوید: او الآن هم كه مرده است از میان قبر خود بر قلب چهارصد میلیون مسلمان جهان حكومت می كند. متجاوز از سیزده قرن است كه از شهادت حسین بن علی علیه السلام می گذرد، روز [به روز] بر جلوه و عظمتش افزوده می شود؛ با آن كه نام مقدسش را همه روزه می شنوند، از شنیدن سیر نمی شوند. آیا علت چیست؟ البته پیداست، برای این است كه امام حسین علیه السلام غرض شخصی نداشت، برای دفاع از دین و حقیقت قیام كرد، فداكاری كرد، ازخود گذشتگی نشان داد. آن وقتی كه می خواست از مدینه به جانب مكه حركت كند، پس از یك سلسله مذاكراتی كه بین آن حضرت و برادرش محمد بن حنفیه صورت گرفت، كاغذ و دوات طلبید، پس از شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیغمبر و حقانیت روز جزا و بهشت و جهنم این طور نوشت: اِنّی لَمْ اَخْرُجْ اَشِرا وَ لا بَطِرا وَ لا مُفْسِدا وَ لا ظالِما وَ اِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاِْصْلاحِ فی اُمَّةِ جَدّی صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ [4]یعنی به منظور طغیان و سركشی یا برای ایجاد فتنه و فساد یا ظلم و ستم قیام نكردم، قیام من فقط به منظور اصلاح طلبی است؛ اوضاع و احوالی پیش آمده و حكومتی زمام امور را به دست گرفته كه اگر به حال عادی باقی بماند و همه در برابرش سكوت نمایند، ریشه دین از بیخ و بن بیرون خواهد آمد و یكباره فاتحه اسلام و اسلامیت را باید خواند. و باز در همانجا نوشت: اِنّی اُریدُ أنْ آمُرَ بِالْمَعْروفِ وَ أنْهی عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اَسیرَ بِسیرَةِ جَدّی وَ أبی عَلِیِّ بْنِ اَبی طالِبٍ [5]یعنی مقصد من اجرای امر به معروف و نهی از منكر است كه تنها حافظ و ضامن بقای اسلام است و متروك مانده، می خواهم مطابق طریقه جدم پیغمبر و پدرم علی رفتار نمایم و این روش ظالمانه و جابرانه را بكلی از بین ببرم. این است سرّ محبوبیت حسین بن علی علیه السلام.

بشر به حكم غریزه كمال پرستی و فضیلت دوستی، كانونهای فضیلت و اخلاق و فداكاری را دوست دارد و به آنها عشق می ورزد. پس از آن كه حسین بن علی علیه السلام با حرّ بن یزید مصادف شد و گفت و گوهایی رد و بدل شد و بالاخره بنا شد راه سومی انتخاب كنند كه نه به كوفه منته شود و نه به مكه، حرّ عرض كرد: یابن رسول اللّه! من به شما نصیحت می كنم و تذكر می دهم كه اگر در مقام مخالفت حكومت وقت برآیید، كشته خواهید شد. حضرت در جواب فرمود: آیا مرا به مرگ می ترسانی؟ و اگر من كشته شدم، شما راحت خواهید ماند؟ من در جواب تو آن را می گویم كه یكی از اصحاب جدم پیغمبر خطاب به برادرش - هنگامی كه برادرش او را از نصرت پیغمبر منع می كرد- گفت. آنگاه حضرت اشعاری را كه آن مرد صحابی سروده بود قرائت فرمود. مضمون آن اشعار این است:

«من خواهم رفت. مردن برای جوان عیب نیست هنگامی كه قصدش حق است و جهاد می كند و هنگامی كه قدم جای قدم پاكان و شایستگان می گذارد، با مردم مجرم و جنایتكار به مخالفت و مبارزه برمی خیزد. من چه از جنگ زنده برگردم و چه آن كه كشته شوم، مورد ملامت و سرزنش نمی باشم. برای ذلت تو این قدر كافی است كه زنده بمانی و مقهور حكم مردمان پست باشی. » حسین بن علی علیه السلام عالیترین نمونه فداكاری و حق پرستی و عزت نفس را نشان داد و ثابت كرد كه برای رضای خدا و دفاع از ناموس دین و مبارزه با ظلم و بیدادگری تا چه حد باید جنگید. حسین علیه السلام با آن فداكاری حیرت آور، سراسر دنیای اسلام آن روز را از خواب عمیقی كه فرو رفته بودند بیدار كرد و پایه های سلطنت بنی امیه را متزلزل كرد. این عمل كم كم مقدمه شد برای بروز و ظهور نهضتها و جنبشها علیه بیدادگری و بی دینی. امیدوارم خداوند از فیض روح مقدس ابا عبداللّه علیه السلام همه ما را بهره مند فرماید و توفیق دهد در روح نهضت حسینی دقیق شویم و به همان منظور كه آن حضرت گام برداشته گام برداریم. وَ اَلسَّلامُ عَلی مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدی [6] [

---