این مكتب را هم باید بسنجیم. در اینكه از نظر اسلام خدمت كردن به خلق و احسان به مردم، خودش یك ارزشی از ارزشهای انسانی و الهی است هیچ شكی نیست.

محبت و خدمت به مردم و درد مردم را داشتن، از نظر اسلام خود یك كمال و یك ارزش و یك نیكی است و مقامش هم بسیار عالی است، ولی اسلام با انحصارش مخالف است.

آیه ای را در ابتدای سخن تلاوت كردم:

إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی اَلْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ اَلْمُنْكَرِ وَ اَلْبَغْیِ. خدا شما مسلمانها را یكی به عدل [1]امر می كند و فرمان می دهد و دیگری به احسان، كه از نظر اخلاقی- نه اجتماعی- بالاتر از عدل است. خدا فرمان می دهد كه نه تنها پا روی حقوق مردم نگذارید و تجاوز به حقوق مردم نكنید بلكه از حقوق مشروع خود، به مردم نیكی كنید.

ایثار یك اصل قرآنی است. ایثار یعنی گذشت؛ یعنی مقدم داشتن دیگران بر خود در آنچه مال خود انسان است و به آن كمال احتیاج را دارد و در عین كمال احتیاج، دیگری را بر خود مقدم می دارد. ایثار یكی از باشكوهترین مظاهر انسانیت است و قرآن، عجیب ایثار را ستوده است. درباره ی اصحاب پیغمبر یعنی انصار كه مهاجرین را بر خودشان مقدم می داشتند، می فرماید: وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ [2]. یا در آیاتی كه در سوره ی «هل اتی » در شأن علی علیه السلام و زهرای مرضیه علیها السلام و حسنین علیهما السلام و اهل بیت علیهم السلام نازل شده است، می فرماید: وَ یُطْعِمُونَ اَلطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْكِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً. `إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اَللّهِ لا نُرِیدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً [3]، كه داستانش را همه شنیده ایم. بعد از یك بیماری كه حسنین داشتند، علی علیه السلام و زهرا علیها السلام نذر می كنند و روزه می گیرند، و اوقاتی است كه علی علیه السلام در بیرون كارمی كند و مثلاً جوی تهیه می كند و زهرا از آن نانی می پزد و آماده می كند.

وقت افطار مسكینی می رسد و اینها آنچه خود داشتند به این محتاج می دهند و در دو شب بعد دوباره این ایثار را می كنند كه این آیه نازل شد.

به هرحال مسئله ی ایثار مطرح است، و ایثار مقام انسانیِ فوق العاده باشكوهی است و اسلام آن را ستوده و ستایش كرده است كه داستانهای زیادی در تاریخ اسلام درباره ی ایثار آمده است

---