در آیات قرآن و روایات، زیاد این مضمون به چشم می خورد كه خداوند فلان پیغمبر یا فلان بنده ی صالح دیگر را در معرض بلاها و شداید قرار داد، یا این مضمون كه خداوند شداید و بلاها را مخصوصاً متوجه كسانی می كند كه مورد لطف و رحمت خاصه ی او هستند، یا این مضمون كه شداید و سختیها تحفه های الهی است. مثلاً در حدیث است:

إِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لَیَتَعاهَدُ الْمُؤْمِنَ بِالْبَلاءِ كَما یَتَعاهَدُ الرَّجُلُ اَهْلَهُ بِالْهَدِیَّةِ مِنَ الْغَیْبَةِ [1].

خداوند یاد می كند و مورد نوازش قرار می دهد بنده ی مؤمن را به وسیله ی فرستادن یك سختی و مشكل، آن طور كه یك مرد در وقتی كه در مسافرت است با فرستادن یك هدیه خاندان خود را یاد می كند و مورد محبت ونوازش قرار می دهد.

یا در حدیث وارد شده: .

اِنَّ اللّهَ اِذا اَحَبَّ عَبْداً غَتَّهُ بِالْبَلاءِ غَتّاً [2].

خداوند وقتی كه بنده ای را دوست بدارد، او را در شداید غرق می كند.

یا وارد شده كه رسول اكرم حاضر نبود از غذای كسی تناول كند كه هیچ وقت شدت و سختی و گرفتاری به سراغ او نیامده است. این را علامت عدم قابلیت او و دور بودن او از خدا می دانست.

این سؤال ابتدا به ذهن هر كسی می آید كه چگونه لطف و محبت و رضایت خداوند از كسی، اقتضا می كند كه او را با شداید و مشكلات مواجه كند؟ لازمه ی مهر و محبت، فراهم كردن موجبات خوشی و آسایش است نه موجبات سختی و عدم آسایش. باز یك نوع تعبیر دیگری در زبان قرآن و سنت هست كه سؤال دیگری پیش می آورد و آن، تعبیر «امتحان» است. خداوند بندگان را به وسیله ی شداید و بلایا امتحان می كند، یعنی چه؟ مگر خداوند از باطن كار مردم بی خبر است كه می خواهد با امتحان چیزی را بفهمد؟ مگر نه این است كه در خود قرآن مجید آمده كه هیچ ذره ای و هیچ حركتی و جنبشی، بالاخره هیچ امر كوچك یا بزرگی در عالم هستی نیست مگر آنكه معلوم و مكشوف حق متعال است؟ پس امتحان یعنی چه؟

---