عبادتها و تمرینهای مكرر كه در دین مقدس اسلام دستور رسیده، نوعی ورزش روحی است، نوعی ابتلاء و تحمل شداید است. بعضی از آن عبادتها واقعاً سخت است.

جهاد یكی از آن عبادتهاست؛ بدیهی است با نازپروردگی و آسایش سازگار نیست. از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده كه: .

مَنْ لَمْ یَغْزُ وَ لَمْ یُحَدِّثْ نَفْسَهُ بِغَزْوٍ ماتَ عَلی شُعْبَةٍ مِنَ النِّفاقِ [1].

كسی كه برای دین سربازی نكرده باشد یا در قلب خود آرزوی این كار را نداشته باشد، با نوعی از نفاق خواهد مرد.

برخی از پرده ها و كدورتهاست كه فقط جهاد و تصادمها و اصطكاكهای آن طوری آنها را از بین می برد. بعضی از اخلاق عالی جز در میدان نبرد پدید نمی آید. شجاعت و دلاوری با خواندن كتاب و خلوت نشینی و گوشه گیری پیدا نمی شود.

حج كه یكی دیگر از عبادات است و بر هر مستطیعی لازم است كه لااقل در عمر یك بار این وظیفه ی اجتماعی و عبادی را انجام دهد، خالی از مشقت و دشواری نیست.

علی علیه السلام درباره ی كعبه می فرماید: خداوند خانه ای كه باید مردم گرد آن طواف كنند در یكی از ناهموارترین و نامعمورترین نقطه های زمین قرار داد و اگر می خواست می توانست در یكی از نقاط پر باغ و درخت و پر میوه و گردشگاههای درجه ی اول جهان قرار دهد، اما آن وقت دیگر امتحان و آزمایش و تحمل مشقت در كار نبود، مردم برای تنزّه هم می آمدند و منظور مقدسی كه هست حاصل نمی شد.

می فرماید:

وَ لكِنَّ اللّهَ یَخْتَبِرُ عِبادَهُ بِاَنْواعِ الشَّدائِدِ وَ یَتَعَبَّدُهُمْ بِاَنْواعِ الْمَجاهِدِ وَ یَبْتَلیهِمْ بِضُروبِ الْمَكارِهِ، اِخْراجاً لِلتَّكَبُّرِ مِنْ قُلوبِهِمْ وَ اِسْكاناً لِلتَّذَلُّلِ فی نُفوسِهِمْ وَ لِیَجْعَلَ ذلِكَ اَبْواباً فُتُحاً اِلی فَضْلِهِ وَ اَسْباباً ذُلُلاً لِعَفْوِهِ [2].

خداوند همواره بندگان خود را به انواع شداید مواجه می كند و اقسام كوششها و مجاهدتها جلو پای آنها می گذارد، تكالیفی گوناگون برخلاف طبع آسایش طلب آنها بر آنها مقرر می دارد تا غرور و تكبر از دلشان بیرون رود، نفوسشان عادت كند به عبودیت خدا، و این وسیله ای است برای اینكه درهای فضل و رحمت و عنایت پروردگار به روی آنها گشوده شود.

---