بحث امروز ما در اطراف این است كه ایمان و اعتقاد مذهبی چه اثری می تواند داشته باشد؟ یك نفر ممكن است واقعاً مؤمن و معتقد باشد و هم ممكن است بی ایمان و لامذهب باشد و در بی دینی بسر ببرد. جای این است كه بحث شود آیاایمان و اعتقاد مذهبی یك سرمایه است برای بشر كه اگر آن را از دست داد یكی از سرمایه های زندگی و حیات را از دست داده، یا اینكه یك قید و سرباری است، اگر آن را از دست داد در زندگی چیزی را نباخته بلكه باری را از دوش خود برداشته است؟ .

تولستوی كه یكی از متفكرین و نویسندگان بزرگ قرن ماست و شهرت جهانی دارد، می گوید: «ایمان آن چیزی است كه آدمی با آن زندگی می كند. » مقصود او این است كه ایمان بهترین سرمایه ی زندگی است؛ اگر انسان آن را از كف داد، مهمترین سرمایه ی زندگی را از دست داده است.

بسیار چیزها را باید سرمایه ی زندگی شمرد. سلامت یك سرمایه ی زندگی است، امنیت همین طور، ثروت همین طور، علم و معرفت همین طور، عدالت اجتماعی همین طور، داشتن همسر و فرزندان صالح همین طور، داشتن دوستان شایسته و صمیمی همین طور، تربیت عالی همین طور، سلامت روح و روان همین طور. همه ی اینها سرمایه های زندگی به شمار می روند. هركدام از اینها كه نباشد، نقصی در سعادت و كمال انسان خواهد بود و انسان یكی از سرمایه ها را از كف داده است.

نبودِ هركدام از اینها نوعی از بدبختی است.

ایمان هم یكی از سرمایه ها بلكه بالاتر از همه ی آنهاست. قرآن كریم می فرماید: .

یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلی تِجارَةٍ تُنْجِیكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ. `تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ [1]. آیا شما را به یك تجارت و بازرگانی كه شما را از شكنجه های دردناك نجات می دهد راهنمایی كنم؟ آن این است كه به خدا و پیغمبر او ایمان بیاورید.

چنانكه می بینیم قرآن كریم از ایمان به خدا و پیغمبر به عنوان تجارت و سرمایه یاد كرده است.

این مطلب مقدمتاً باید گفته شود كه بشر مطلقاً محسوسات و مادیات را قبل از امور معنوی می شناسد. سرّش هم واضح است. مثلاً ثروت یك سرمایه ی زندگی است، هر كسی زود آن را می شناسد و به ارزش آن پی می برد، بلكه احیاناً بیشتر از مقدار لازم برای آن ارزش قائل می شود؛ حرص و طمع زیاد پیدا می كند و در نتیجه، هم برای خودش و هم برای اجتماع موجب دردسر می شود.

از طرف دیگر اخلاق خوش و تربیت صحیح و تأدّب به آداب خوب هم یك سرمایه ی دیگر است برای زندگی و باعث پیشرفت و ترقی و كمال و سعادت است، بلكه به درجاتی اثرش از ثروت بالاتر است، اما بشر دیر آن را می شناسد و دیر به ارزشش پی می برد. آدمی یا باید طبعاً خیلی هوشمند و زیرك و نكته سنج باشد كه ارزش و اهمیت اخلاق خوب و تربیت عالی را درك كند و یا باید به او تعلیم داده باشند و از زبان معلم و یا بزرگان بشر شنیده باشد (مثل اینكه علی علیه السلام می فرماید:

حُسْنُ الْخُلْقِ خَیْرُ رَفیقٍ [2]یا می فرماید: رُبَّ عَزیزٍ اَذَلَّهُ خُلْقُهُ وَ رُبَّ ذَلیلٍ اَعَزَّهُ خُلْقُهُ [3] برخلاف ثروت كه در كودكی ارزشش روشن می شود.

ایمان هم عیناً همین طور است. چه بسیار اشخاصی كه از این موهبت عظمی بهره مندند و در سایه ی آن به خوشی و رضایت زندگی می كنند، سلامتی جسم و جان و طول عمرشان مدیون همان ایمانی است كه در دل آنهاست، اما خودشان به این مطلب توجه ندارند. بسیاری هم برعكس این هستند و عمری در رنج و تردید و خودخوری و ترس و دلهره بسر می برند، سلامت جسم و جان خود را از كف داده، زود پیر و شكسته می شوند و خودشان نمی توانند بفهمند علت اصلی همه ی اینها این بود كه یك سرمایه ی بزرگی از سرمایه های زندگی را از كف دادند. این مطلب از راه توجه به آثار ایمان باید رسیدگی شود.

---