آیاتی در سوره ی مباركه ی احقاف است كه قبل از سخنرانی تلاوت شد. به نظر من دو تابلو است از دو نسل، یكی از نسل صالح و یكی از نسل منحرف. نمی شود گفت همیشه نسل بعدی از نسل قبلی فاسدتر است و دنیا رو به فساد می رود، و نمی شود گفت همیشه نسل بعدی از نسل قبلی كاملتر است و دچار انحطاط نمی شود. آیه ها این است: وَ وَصَّیْنَا الْاِنْسانَ بِوالِدَیْهِ اِحْساناً حَمَلَتْهُ اُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلثونَ شَهْراً حَتّی اِذا بَلَغَ اَشُدَّهُ وَ بَلَغَ اَرْبَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ اَوْزِعْنی اَنْ اَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتی اَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ وَ اَنْ اَعْمَلَ صالِحاً تَرْضیهُ وَ اَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی اِنّی تُبْتُ اِلَیْكَ وَ اِنّی مِنَ الْمُسْلِمینَ [1]. ما انسان را سفارش كردیم به نیكی نسبت به پدر و مادر. مادرش به سختی بار او را كشید و به سختی به زمین نهاد. مدت بارداری تا جدا شدن از شیرخوارگی مجموعاً سی ماه بود، تا رسید به سن چهل سالگی و گفت: پروردگارا به من القاء كن كه نعمت تو را كه به من و پدر و مادرم اِنعام كرده ای شكرگزاری و قدردانی كنم و عمل صالحی كه موجب رضا و خشنودی تو باشد بجا آورم. پروردگارا نسل مرا صالح گردان. من به سوی تو بازگشت می كنم و از كسانی هستم كه تسلیم امر تو هستند. این آیه طرز فكر و اندیشه ی یك نسل صالح را ذكر می كند. گفته شده كه این آیه درباره ی حضرت سیدالشهداء علیه السلام است. البته ایشان مصداق اَتَمّ آیه هستند اما آیه، كلی است. در این آیه پنج شش خصوصیت برای نسل صالح ذكر می كند. یكی روح شكرگزاری و قدردانی نسبت به نعمتها و موهبتهای خلقت: رَبِّ اَوْزِعْنی اَنْ اَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتی اَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ. چشم می اندازد به این همه نعمتها و موهبتها كه خداوند بر او و بر نسل گذشته كرده است، می گوید: خدایا به من نیرو بده، قوّت بده كه بتوانم حق شناسی و قدردانی كنم، از نعمتهای گذشته طبق رضای تو استفاده بكنم. شكر هر نعمت این است كه بهره ای كه شایسته ی آن نعمت است از او گرفته بشود. دیگر اینكه از خداوند توفیق عمل و كار می خواهد. رو به كار و عمل آورده، آنهم كار مفید كه مورد رضایت خداست: وَ اَنْ اَعْمَلَ صالِحاً تَرْضیهُ. دیگر اینكه توجه دارد به نسل آینده و صلاح و اصلاح آن نسل. می گوید: وَ اَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی. چهارم، حال توبه و بازگشت از تقصیرها و كوتاهیهایی كه در گذشته صورت گرفته: إِنِّی تُبْتُ إِلَیْكَ. پنجم، حالت تسلیم به حق و مقرراتی كه خداوند در تكوین و یا تشریع قرار داده است. تخلف از این مقررات است كه سبب نابودی و هلاكت است: وَ اِنّی مِنَ الْمُسْلِمینَ. درباره ی این نسل می فرماید: اُولئِكَ الَّذینَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ اَحْسَنَ ما عَمِلوا وَ نَتَجاوَزُ عَنْ سَیِّئاتِهِمْ فی اَصْحابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذی كانوا یوعَدونَ [2]. در اینجا به صورت جمع ذكر می كند. معلوم است كه مقصود یك فرد بالخصوص نیست. می فرماید این گونه افراد و این گونه نسل است كه ما اعمال نیكوی آنها را می پذیریم و از خطاهای آنها می گذریم و از اهل بهشت هستند؛ وعده ی راستی است كه به آنها داده می شود. آیه ی بعد درباره ی یك نسل فاسد و منحرف است. می فرماید: وَ الَّذی قالَ لِوالِدَیْهِ اُفٍ ّ لَكُما اَتَعِدانِنی اَنْ اُخْرَجَ وَ قَدْ خَلَتِ الْقُرونُ مِنْ قَبْلی وَ هُما یَسْتَغیثانِ اللّهَ وَیْلَكَ امِنْ اِنَّ وَعْدَ اللّهِ حَقٌّ فَیَقولُ ما هذا اِلّا اَساطیرُ الْاَوَّلینَ [3].

یك نسل مغرور، یك نسل خام، یك نسل نپخته، دو كلمه كه به گوشش رسید دیگر به هیچ چیز پابند نیست، خدا را بنده نیست، به پدر و مادرش می گوید: اُف بر شما، آنها را تحقیر می كند، به افكار و عقاید آنها می خندد، می گوید: اَتَعِدانِنی اَنْ اُخْرَجَ شما به من این موهومات را وعده می دهید و می گویید قیامتی هست، عالم دیگری هست، زندگی دیگری هست، و حال آنكه نسلهایی در گذشته آمدند و زندگی كردند و مردند و مات و فات شدند. پدر و مادرش كه متدیّن اند و حاضر نیستند هیچ چیز برخلاف دین و ایمان بشنوند و از آن طرف هم می بینند عزیزشان این طور حرف می زند ناراحت می شوند، می گویند: وَیْلَكَ امِنْ اِنَّ وَعْدَ اللّهِ حَقٌّ وای بر تو! انكار نكن، وعده ی خدا حق است. یكی از دردناك ترین امور این است كه پدر و مادر متدیّن ببینند فرزند عزیزشان بی دین شده و از او ردّه و ارتداد و كفر ببینند. در این وقت است كه فریاد استغاثه شان به آسمان بلند می شود. وَ هُما یَسْتَغیثانِ اللّهَ. اما او می گوید: ما هذا اِلّا اَساطیرُ الْاَوَّلینَ اینها افسانه هایی است كه گذشته ها درست كرده اند. این آیات مظهر دو نسل مختلف بود، یكی حالت یك نسل صالح را بیان می كند و یكی حالت یك نسل فاسد را. حالا ببینیم نسل جوان ما چطور است.

---