عبادت یك نوع پرواز روح به افقهای وسیعتر و عالیتر از حضیض مادی و تنگنای حیات محدود حیوانی است [1]. مجاهدان به هرجا می رفتند برنامه ی خود را چنین توضیح می دادند: ما آمده ایم تا مردم را از پرستش بندگان به پرستش خداوند [2]و از تنگی جهان به فراخی آن و از ستم حكام به عدل اسلام برسانیم. الكسیس كارل می گوید:

عبادت رمز آزادی:

نیایش اصولاً كشش روح است به سوی كانون غیر مادی جهان، به عبارت دیگر پرواز روح است به سوی خدا و یا حالت پرستش عاشقانه ای است نسبت به آن مبدئی كه معجزه ی حیات از او سر زده است، كوشش انسان است برای ارتباط با آن وجود غیرمرئی، آفریدگار همه ی هستی، حكمت مطلق، قدرت مطلق، خیر مطلق. . .

عبادت نشانه ی دوستی خدا، سپاسگزاری او، آمادگی به خدمت اوست:

انسان در برابر خداوندگار هستی نشان می دهد كه او را دوست دارد، نعمات او را سپاس می گذارد و آماده است تا خواست او را هرچه هست انجام دهد [3].

عبادت وسیله ی پیروزی كامل روح بر بدن است:

در عبادت است كه انسان می یابد نیازی جز حوایج جسمی و حیوانی و لذتی برتر از لذت بدنی و وجودی علوی و جاوید جز این كالبد محدود فانی دارد.

در كشمكشی كه همواره میان اشواق و اهداف روح، و شهوات و امیال تن وجود دارد و هریك از روان و تن می كوشند دیگری را مغلوب و مطیع سازد، پرستش بهترین وسیله برای پیروزی كامل روح بر بدن است.

لكنت دونوئی می گوید:

عبادت و مجاهده ی نفس:

ستیزه ی انسان علیه طبیعت و علیه دشمنان خارجی نزاع برای زیست بود كه پس از ده میلیون قرن انسان از آن آزاد شد و پیروز بیرون آمد، سپس ستیزه مبدل به مجاهده با نفس شد. . .

فردی كه در این مبارزه پیروز می شود مدلل می سازد كه وی پیشرو نژاد آینده و جدّ انسان كامل خواهد بود. . .

انسان به وسیله ی عبادت، در عقایدش به مرحله ی یقین می رسد و با یقین به اینكه خداوند همه جا حاضر و بر اعمال او ناظر است و جهنم و بهشتی وجود دارد، آماده ی همه گونه فداكاری و چشم پوشی از لذت و تحمل هر نوع شدت می گردد و كسب فضایل و اجتناب از رذایل برایش آسان می شود.

---