طوبی لمن شغله عیبه عن عیوب الناس. جلد ششم . ج6، ص: 385
عن غررالحكم، صفحه ی 249:
لاتتبعن عیوب الناس، فان لك من عیوبك ان عقلت ما
یشغلك من ان تعیب احداً.
سعدی در بوستان:
كسی پیش من در جهان عاقل است
كه مشغول خود وز جهان غافل است
ضمناً معلوم باد كه توجه به عیب مردم كه مذموم است از این نظر
است كه مقصود انسان فقط عیّابی و همز و لمز و تنقیص دیگران
باشد، و اما توجه به عیب مردم از آن جهت كه جزء اجتماع می باشند
به منظور اصلاح اجتماع مذموم نیست بلكه ممدوح بلكه واجب و
لازم است و بلكه این قسم توجه به عیب از نوع توجه به عیب خود
است نه از نوع توجه به غیر، یعنی از نظر وحدت است نه از نظر كثرت.
این نوع توجه به عیب دیگران، هم از لحاظ ماهیت با آن نوع مغایر
است و هم از لحاظ مبادی و علل و هم از لحاظ آثار و نتایج.
این یكی از مسائل مورد اشتباه و مغالطه است كه گویندگان
اخلاقی غالباً فرق نمی گذارند و اشتباه می كنند. كما اینكه داستان
سعدی در بوستان كه می گوید: «كسی گفت حجاج خونخواره ای است
- دلش همچو سنگ سیه پاره ای است» كه از داستان عربی گرفته
شده، بدآموزی است. رجوع شود به كتاب متنبی و سعدی، صفحه ی
166.