اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم
وَ اُذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِیلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِی اَلْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ یَتَخَطَّفَكُمُ اَلنّاسُ
فَآواكُمْ وَ أَیَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ اَلطَّیِّباتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ. `یا أَیُّهَا
اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اَللّهَ وَ اَلرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ. `وَ
اِعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ أَنَّ اَللّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ. `یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ
آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اَللّهَ یَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً وَ یُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ وَ اَللّهُ
ذُو اَلْفَضْلِ اَلْعَظِیمِ [1].
ترجمه ی آیه ی اول: به یاد آورید زمانی را كه جمعیتی اندك بودید و مردمی ناتوان در
روی زمین به شمار می آمدید. بیم آن داشتید كه مردمِ دیگر شما را بربایند. پس
خدای متعال شما را مأوی داد و با یاری خودش، یاری و تأیید و تقویت نمود و شما
را از نعمتهای پاكیزه و خوب برخوردار كرد. همه ی اینها برای این است كه شما شاكر و
سپاسگزار باشید.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 214
به طور كلی قرآن كریم همواره كوشش می كند كه اعتماد مسلمین و مؤمنین را
به ایمانشان جلب كند، یعنی می خواهد به آنها بفهماند كه ایمان داشتن و مسلمان
درست و واقعی بودن چه آثار و نتایج خوبی دارد. خیلی كوشش می كند كه توجه ما
را به این نكته جلب كند، و هرگز نتایج خوب ایمان و مسلمانی را تنها محول نمی كند
به دنیای دیگر، و به اصطلاح حواله به نسیه نمی كند كه به مردم بگوید بیایید چنین
عمل كنید، زحمات عبادت را تحمل كنید و نتیجه ی ایمانتان را فقط در دنیای دیگر از
ما بخواهید، بذری است كه محصولش انحصاراً در دنیای دیگر به انسان می رسد.
این یك منطق است ولی منطق قرآن این نیست. البته منطق قرآن یك منطق مادی
هم نیست كه بگوید بذری كه اینجا می پاشید محصولش را همین جا می برید و
استفاده می نمایید. این طور نیست كه نظر فقط به منافع مادی، آنهم در دنیا باشد. به
انسانها ثابت می كند كه در همین دنیا آثار و نتایج خوبی می برید، نتایج آن مختص به
آخرت و آن دنیا نیست. لذا می فرماید:
وَ اذْكُروا اِذْ اَنْتُمْ قَلیلٌ. . . فراموش نكنید آثار را
در دنیا؛ اینها را ببینید اعتمادتان جلب می شود، اطمینان بیشتری پیدا می كنید. البته
مخاطب، مسلمانان آن روزند: خداوند شما مردم را قبل از اینكه به اسلام گرایش و
به خدا ایمان پیدا كنید، در آن وقتی كه ضعیف بودید و كفار می خواستند شما را از
بین ببرند، در وضع نوینی قرار داد [و به حال شما] بهبودی بخشید. شما جماعتی
اندك بودید، از بركت اسلام و ایمان، كثیر شدید و بر عده تان افزوده شد. قرآن
می گوید:
مُسْتَضْعَفونَ فِی الْاَرْضِ در روی زمین مردمی ناتوان بوده، به حساب
نمی آمدید. كلمه ی «مستضعف» از ماده ی ضعف و ضعیف است، یعنی ناتوان شمرده
شده.
شما همین حالا بعضی ملتها را می بینید كه آنها را به حساب نمی آورند، ولی
روی بعضی دیگر حساب می كنند.
وَ اُذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِیلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِی اَلْأَرْضِ به یاد
آرید زمانی را كه شما ناتوان بودید و روی شما حساب نمی شد، ولی اكنون به خاطر
اسلام و مسلمانی روی شما حساب می شود. نه تنها دیگران روی شما حساب
نمی كردند بلكه ضعف و ناتوانی شما به قدری زیاد شده بود كه خودتان هم روی
خودتان حساب نمی كردید. نزدیك بود مردمی حمله كنند شما را بربایند مثل
كركسی كه گنجشكی را برباید. ترس داشتید حمله كنند و هستی و نیستی شما را
ببرند. ولی پس از ایمان و به كار بستن دستورات اسلام و قرآن، شما را مأوی داد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج26، ص: 215
ببینید! آثارش را خدا در همین دنیا ظاهر می كند: شما ضعیف شدگان را تقویت كرد:
«
اَیَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ» از نعمتهای پاكیزه ای كه محروم بودید در همین
دنیا به شما داد. از این دنیای پر از نعمت كه دیگران استفاده می كردند و شما محروم
بودید روزیهای پاكیزه ای نصیب شما كرد و شما از آنها استفاده كردید. ولی باید
دانست كه هدف نهایی این نیست. این مقدمه است برای توجه به خدا و نعمتهای
الهی. این، اولِ دادن نعمتهاست برای هدفی كه آن، شكر و سپاسگزاری خداست:
لَعَلَّكُمْ تَشْكُرونَ.