1. تعریف فلسفه ی تاریخ- تاریخ سرگذشت بهم بافته و توأم و مشترك متحول و متغیر است. 2. فایده ی آن: از جمله پیش بینی علمی و پیش بینی هایی از قبیل بیش بینی ماركس و غیره، دیگر تفسیر صحیح تاریخ و كشف [عوامل محرك تاریخ. ] 3. هر مكتب اجتماعی ضرورتاً باید نظر خود را در توجیه تاریخ بیان كرده باشد.

4. آیا جامعه ثابت است یا متحرك، یعنی آیا تاریخ دارد یا ندارد، آیا تحول و تغیر دارد یا نه؟ 5. آیا حركت تاریخ روی خط مستقیم است؟ آیا دوری است؟ آیا عمودی است؟ آیا حلزونی است؟ آیا تاریخ تكرار می شود؟ آیا عقربه ی زمانه به عقب بر نمی گردد؟ آیا معنی «لتركبن طبقاً عن طبق» تكرار تاریخ است؟ عقیده ی دور و كور:

6. نقش دین در تحول تاریخ7. سخن بن بلاّ، نقل از خروشچف8. نهضتهای مختلف سیاسی، فرهنگی، هنری، ادبی، مذهبی كه هر كدام در یك شكل مختلف است9. مسئله ی رابطه ی محرك تاریخ با هدف تاریخ و با مقیاس ارزشها بودن10. تكیه ی قرآن بر روی قوم و امت- المیزان جلد 4 ص 102 و جلد 7 ص 333 و جلد 8 ص 85 و جلد 10 ص 71- 73 و جلد 18 ص 191 (ر. ك: فلسفه ی تاریخ از نظر اسلام، دانشگاه مشهد، ص 544)11. تكیه ی اسلام بر روی مسئولیت فرد12. آیا تاریخ تك ماهیتی است یا چند ماهیتی؟ و بر فرض تك ماهیتی، آیا مادی است یا معنوی یا مركب؟ دعوتهای اسلامی