1. آیه یلقد جاء كم رسول من انفسكم. . . و الضحی. و اللّیل اذا سجی. . . .

2. ماه ربیع الاول، هم ماه ولادت رسول اكرم است [1]و هم ماه هجرت و به عقیده ی اهل تسنن هم ماه وفات. مسیحیان تولد مسیح را مبدأ تاریخ خود قرار داده اند و ما مسلمین هجرت رسول خدا را از مكه به مدینه كه مبدأ و آغاز استقلال مسلمین است، و این خود نكته ای دارد ولی این دلیل نمی شود كه ما به میلاد آن حضرت اهمیت ندهیم. مسیحیان میلاد مسیح را كه مقارن اوایل ژانویه است جشن عظیم می گیرند و ما مخصوصاً شیعیان در این جهت كوتاهی می كنیم. هركسی برای میلاد خود اهمیت مخصوص قائل است و برای میلاد پیشوای خود، زیرا میلاد هركسی فجر تاریخ اوست. .

3. تولد رسول اكرم تولد سعادت و توحید و ایمان و تمدن و انسانیت است. سرنوشت معنوی بشریت در این روز و با ولادت این مولود عظیم الشأن تعیین شد. اگر اهمیت و تأثیر وجود كسی را بخواهیم درك كنیم باید فرض كنیم كه اگر او نبود جهان چه سرنوشتی داشت و ما چه سرنوشتی داشتیم. قطعاً سرنوشت جهان غیر این بود كه هست، چه از جهت اخلاق و ایمان و چه از لحاظ علم و تمدن.

ارسله علی حین فترة من الرسل. . . راستی اگر آن روز چنین مولود خجسته ای متولد نمی شد و خداوند به وسیله ی او قرآن را نازل نمی كرد و نهضت اسلامی براساس توحید و عدل و مساوات و كرامت انسانی و شخصیت دادن به انسان به وجود نمی آمد، هنوز اعراب بت می پرستیدند و ما آتشمی پرستیدیم و دنیای مسیحیت در خرافات مسیحیت خود بود و نظام طبقاتی و همچنین نكاح محارم در ایران برقرار بود. در جهان مسیحیت عمده ی نهضتهای مذهبی و اجتماعی و فرهنگی آنها از قبیل لوتریسم، رنسانس و غیره مولود اسلام است. اسلام بر روی مذاهب قبل از خود نیز اثر گذاشت. حتی زردشتی، كلیمی، مسیحی تحت تأثیر اسلام افكار و عقاید خود را عوض كردند. .

وجود رسول اكرم واقعاً رحمة للعالمین بود. همه ی جهانیان مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر اسلام، البته تأثیر نیك و میمون اسلام قرار گرفتند. اسلام بود كه اصالت فرد و همچنین عدم جدایی دنیای عبادات و معاملات و مؤثر بودن در تحولات اجتماعی را به پروتستانها الهام كرد. .

4. واقعاً بزرگترین اعجازهای جهان به وسیله ی پیغمبر اكرم ظهور كرد. روزی را در نظر بگیرید كه زن جوان دل شكسته ای كه لذت وصال زناشویی را چند صباحی بیشتر نچشیده زیرا شوهرش پس از چند روز (تقریباً چهل روز) به سفر رفته و از سفر مراجعت نكرده است و ثمره ی ازدواج چند روزه طفلی بوده كه در رحم آمنه قرار گرفته است و برای زن بالاخص زن جوان چقدر ناگوار است كه طفلی را، آنهم اولین طفل خود را به دنیا بیاورد در حالی كه شوهر عزیزش سر به تیره ی تراب فرو برده است، چقدر ناامید كننده است! اما آن طفل برای آن مادر فوق العاده عزیز است، خصوصاً [كه ] پسر است و یادگار شوهر از دست رفته است. اما در آن وقت كی می دانست كه سرنوشت، از این ازدواج چند روزه چه منظور بزرگی داشته است؛ این طفلی كه یتیم متولد می شود پدر همه ی جهان می شود. .

سرنوشت به همین اكتفا نمی كند. در پنج سالگی طفل، مادر را هم از او می گیرد. سرنوشت، محیط رشد و نمو را سرزمین امیین قرار داده بود كه: لیس احد من العرب یقرأ كتاباً و لایدعی نبوةو خود او امّی بزرگ می شود؛ یعنی هیچ گونه مكتب و مدرسه ای نمی بیند، با خواندن و نوشتن، قلم و كاغذ و كتاب و مدرسه آشنا نمی شود. اما همینكودك امّی درس ناخوانده دانشگاههای جهان را تكان می دهد، علم و فرهنگ جهان را كه در حال افول بود در رم و ایران و غیره نجات می دهد، روح تازه ای به تمدن بشریت می دمد. ایضاً: راستی چقدر عجیب است كه مردی امّی در سرزمین امیت و میان امیین كتابی بیاورد كه با این جمله وحیش آغاز شود: اقرأ باسم ربك الذی خلق. . . و همه ی آن كتاب، دعوت به علم و تعقل و مطالعه ی كتاب آفرینش باشد! .

5. زندگی در كودكی در صحرا می گذرد. در 12 سالگی همراه عمو سفری به شام می رود، البته سفر تجارتی، و در بیست و پنج سالگی یك سفر خود به عنوان تجارت به شام می رود. قبلاً بیشتر شبانی می كرده است و داستانها در این زمینه هست از قبیل داستان عمار كه با هم گوسفند می چرانیدند و داستان آمدن آن حضرت برای شركت در سمر جوانان مكه و مشمول توفیق الهی [شدن ] و شركت نكردن او، و هرگز در مجالس لهو جوانان مكه شركت نكرده است و پس از بیست و پنج سالگی و فراغ خاطر از لحاظ ثروت، دوره ی عبادت و تحنث شروع می شود و در چهل سالگی مبعوث می شود. .

6. اكنون نكاتی از سیره ی او در دعوت و غیره. گفتیم خود قرآن با علم و كتابت شروع می شود، خود دین با توحید شروع می شود كه اساسش تعقل و عدم تقلید است. .

دعوتش از توحید ولا اله الاّ اللّهآغاز می شود كه حسن مطلع دارد به اینكه انقلابی و تكان دهنده است، عمیق و مشتمل بر تفاصیل دعوت است، روشن و مفهوم است. .

7. آنچه گفته شد درباره ی آغاز دعوت آن حضرت بود. .

در اینجا مطلبی لازم است گفته شود و آن اینكه یكی از امتیازات اسلام به طور كلی توجه دادن به تاریخ است كه به منزله ی یك لابراتواری است برای تجارب اجتماعی، و بالاخص راجع به رسول اكرم دستور مطالعه ی عمیق در تاریخ زندگی آن حضرت داده شده و تأسی واجب شمرده شده است كه: لقد كان لكم فی رسول اللّه اسوة حسنة. . . .

ما در این مكان مقدس روحانی كه مركز تربیت و تعلیم سربازان روحانی و مبلغان دینی است، از یك زاویه ی بخصوصِ زندگانی رسولخدا بحث می كنیم كه زاویه ی تبلیغ است. طرز تبلیغ دینی چگونه بوده است؟ می دانیم كه اساس تبشیر مسیحیت بر لا و نعم نكردن و به اصطلاح ایمان و تعبد است ولی اساس تبلیغ اسلام بر حكمت است:

ادع الی سبیل ربك بالحكمة و. . . .

در تبلیغ نبوی چند نكته مورد توجه است: .

الف. از چه نقطه آغاز كرد؟ از نفی معبودهای باطل و اصلاح سازمان فكری و اعتقادی و تكان دادن زیربنای افكار، ازلا اله الاّ اللّه كه آزادی از هر چیزی جز خداست. و دیگر اینكه از نظر روانیِ مردم دست روی چه نقطه ی محركی گذاشت؟ اولاً دعوت آن حضرت فقط جنبه ی وعظ و تسكین نداشت، جنبه ی ثوره و تحریك و نیرو دادن هم داشت. بعد ببینیم كه او برای تحریك، دست روی چه نقطه ای گذاشت. .

ب. بیدار كردن عقلها و استفاده نكردن از جهالت مردم.

ج. «دوار بطبه» بودن، مسافرتهای تبلیغی به طائف و مدینه و یمن و سفیر مبلغ فرستادن به میان قبایل عرب و عبور خود آن حضرت در ایام حج و از همه بالاتر سفیر به رؤسای كشورهای جهان فرستادن.

به طور كلی تبلیغ، رساندن است و ما امروز دین را نمی رسانیم. .

د. با چه كسانی؟ آیا با فامیل فاسد یا اشخاص اصلاح شده؟ .

هـ. یسّر و لا تعسّر و بشّر و لا تنفّر. .

و. ان هذا الدین لمتین فأوغل فیه برفق. .

چند دستور هم راجع به تربیت اخلاقی و دینی فرزندان: .

الف. اعدلوا بین اولادكم كما تحبون ان یعدل بینكم بالبر و اللطف. .

ب. اكرموا اولادكم و احسنوا آدابهم یغفر لكم. .

ج. علّموا اولادكم السباحة و الرمایة. (بحث در حدیثلا تؤدبوا اولادكم باخلاقكم. . . ).

د. من دخل السوق فاشتری تحفة فحملها الی عیاله كان كحامل صدقة الی قوم محاویج و لیبدأ بالاناث قبل الذكور. 8. عطف به نمره ی 3: رسالت اسلام و ولادت پیغمبر، رسالت و ولادت توحید و آزادی معنوی و اجتماعی بود، تولد رستاخیز انسانیت بود، تولد فكر و عقل بود.

---