در موضوع مسارعت علی علیه السلام در عزل معاویه، گذشته از سایر جوابها كه گفته شده است، بیان نزدیك به فهم و متناسب با منطق روز این است كه سؤال كنندگان توجه ندارند كه علی در چه شرایطی دست به كار شد و حكومتش چه حكومتی بود؟ علی را چه كسانی انتخاب كردند؟ علی در شرایطی روی كار آمد كه مردم از مظالم داخلی حكومت وقت و عمّال او به تنگ آمده بودند. برعكسِ زمان روی كار آمدن عثمان كه در مردم نشاط فتح ممالك خارجی و ضمیمه ساختن به قلمرو اسلامی بود، در این زمان ثوره و انقلابیعلیه مظالم و استیثارها و حكومت خانواده بود. كسانی كه دست به طرف علی دراز كردند همان انقلابیون بودند. اگرچه خود علی جزء انقلابیون نبود، ولی شخصیتش طوری بود كه مظهر آمال مردم ستمدیده و ناراضی به شمار می رفت، همه ی آرزوهای اصلاحی در وجود علی تجسم و تبلور یافته بود. در حقیقت همه می گفتند این عثمان نالایق است كه چنین كرده، اگر علی روی كار بیاید معلوم می شود چطور مزد این عمّال را كف دستشان می گذارد. .

و اما اینكه حكومتش چه حكومتی بود؟ جوابش این است:

حكومتی انقلابی و اصلاحی. بنابراین گذشته از اینكه سیاست علی از نوع سیاست مداهنه و مصانعه و نیرنگ نبود، شرایط سیاسی هم در حكومت علی جنبه ی استثنایی داشت. .

پس درباره ی سیاست علی دو مطلب است: یكی اینكه مبانی سیاستش چه بود؟ دیگر، شرایط روی كار آمدنش شرایط خاص استثنایی بود.