2. شب وفات امام صادق علیه السلام است، شب وفات رئیس مذهب ماست به طوری كه مذهب امامیه مذهب جعفری و عقاید امامیه عقاید جعفری و فقه امامیه فقه جعفری نامیده می شود، در مقابل فقه حنفی و شافعی و مالكی و حنبلی و ظاهری و غیره كه همه از رشته های فقه اسلامی است. .

اولاً وقتی كه می گوییم فقه، معلوم است كه به سیستم قانونگذاری اسلام مربوط است و عجالتاً سایر شئون اسلامی از اصول عقاید و اخلاقیات و فلسفه ی اجتماعی مورد بحث نیست. .

ثانیاً فرق اساسی این فقه با سایر رشته ها در چه جهت است؟ آیا تنها در این است كه ما از امام صادق پیروی می كنیم و دیگران از ابوحنیفه و شافعی و غیره، آنچنان كه اتباع مجتهدین هركدام از مجتهدی پیروی می كنند؟ و یا قطع نظر از این جهت، دو سیستم فكری و دو طرز تفكر و دو طرز بینش است؟ بلی دوم است. .

این اختلافات فقهی مربوط می شود به منابع و مصادر تشریع و تقنین. یكی كتاب است كه البته در آن اختلافی نیست. .

اما سنت. . . نزاع صغروی است نه كبروی. حدیثكتاب اللّه و عترتی. .

اما اجماع. اتفاق فقط در لفظ است.

جلد نهم . ج9، ص: 340

اما عقل. داستانی دارد. .

بیماریهای فقه شیعه در حال حاضر سه تاست: .

الف. تورّم.

ب. جمود و تمایل به اخباری گری، و واقع شدن اجماع در درجه ی اول و سنت، در درجه ی دوم و قرآن در درجه ی سوم و انعزال عقل.

ج. عدم توجه به مسائل روز