.

(جلسه اول انجمن مهندسین در محرم 1388):

1. یكی از مسائلی كه امروز دنیای اسلام با آن روبرو است و كم و بیش مشكلاتی برای اسلام و آرمانهای اسلامی ایجاد كرده و می كند و احیاناً وسیله ای است برای كوبیدن اسلام، مسئله ی قومیتها و ملیتهاست [1]. .

2. در میان اعراب به شكلی قومیت عربی در مقابل اسلام سدی ایجاد كرده و در ایران به شكل دیگر. در ایران یك مبارزه ی دامنه داری زیر پرده- كه احیاناً روی پرده نیز در جراید و مجلات و كتابها و. . .

می آید- تحت شعار مبارزه با عرب و حمایت از قومیت ایرانی با اسلام [انجام ] می شود. .

3. زردشتی ها پس از هزار و سیصد سال زندگی در پناه اسلام اكنون شمشیر را از رو بسته و به جنگ اسلام آمده اند و داعیه ی بازگرداندن ایران به كیش زردشتی دارند. پول هنگفتی را كه این اقلیت كوچك از جیب نود و هشت درصد مردم مسلمان ایران در می آورند خرج ضدیت با اسلام می كنند. .

4. قومیت عربی مشكلاتی برای خود اعراب به وجود آورده و به عقیده ی بسیاری از كارشناسها شكست اخیر بستگی زیادی با این جهت داشته است. محمود صواف در رابطة العالم الاسلامی پس از بیان تاریخچه ی فلسطین و اینكه همیشه نیروی اسلام حامی فلسطین بوده نه عربیت و امروز عربیت را جایگزین اسلام كرده اند، فریاد می كشید: الاسلام لم یدخل المعركة قط. .

5. مقدمتاً سه مطلب را باید عرض كنم: .

الف. اسلام از بدو ظهور خود داعیه ی جهانی داشته. برخلاف ادعای بعضی مستشرقین، داعیه ی اسلام از اول محدود نبوده، به دلیل آیات قرآن خصوصاً آیات مكیه و به دلیل نقلهای تاریخی مسلّم اسلامی از دوران اول اسلام. .

اما آیات: رجوع شود به ورقه های

---

.

تاریخ نیز گواه بر این مطلب است. در یوم الانذار پیغمبر اكرم سخنی گفت كه حضّار مات و مبهوت در مقابل گفته ی باورنكردنی او قرار گرفتند. .

این خود سخت مایه ی اعجاب است و دلیل بر رسالت كه مردی در محیط بسیار محدودی كه طبعاً فكر محدود به آدمی می دهد، با داعیه ی جهانی ظهور كند و بگوید: ان هو الاّ ذكر للعالمین. . . .

ب. مطلب دوم اینكه قرآن كریم آیاتی دارد كه می رساند از همان اول اعتماد داشته كه فرضاً عرب اسلام را نپذیرد اسلام بی پیرونمی ماند، اقوام دیگری در دنیا هستند كه بهتر از قوم عرب آماده ی پذیرش اسلامند. مثلاً می فرماید: فان یكفر بها هؤلاء فقد وكلنا. . . برای این آیات نیز رجوع شود به ورقه های

---

.

مطلب سومی هم بگویم. غالباً ادیان بزرگ و افكار بزرگ در سرزمین خودشان محصور نمانده اند، بلكه سرزمینهای دیگر بهتر از سرزمینی كه آن عقاید پیدا شده آنها را پذیرا شده اند و پرورش داده اند. مهد مسیحیت با مهد مسیح و مهد بودایی با مهد بودا و حتی مهد ماركسیسم با مهد ماركس دوتاست. می گویند مهد زردشت آذربایجان است ولی آیین زردشت در حدود بلخ پیرو پیدا كرد.

آذربایجان برای زردشت نظیر مكه است برای پیغمبر اسلام و بلخ به منزله ی مدینه است. .

در طول تاریخ اسلام هیچ كشوری به اندازه ی عربستان كم به اسلام خدمت نكرده است. فقط در صدر اسلام بود یعنی در دوره ی صحابه و تابعین و اتباع تابعین كه مدینه حوزه و مركز علمی بود، بعدها هیچ گاه مركز علمی و خدمت به اسلام نشد. این بغداد و مصر و نیشابور و بلخ و بخارا و اندلس و دمشق و غیره بود كه اسلام [را] در دامن خود پرورش داد. .

شب دوم: .

دیشب اشاره كردم كه ما می خواهیم با مقیاس قومیت و ملیت راجع به اسلام بحث كنیم، ببینیم آیا با مقیاس قومیت و ملیت، اسلام برای ما بیگانه است یا خودی. .

بحثی درباره ی كلمه ی «ملت» از نظر قرآن [2]. ملت به معنی یك نژاد و خون خالص نه تنها در ایران بلكه در هیچ جای دنیا شاید وجود ندارد، حتی نمی توانیم بگوییم همه ی ما آریایی هستیم. ما یعنی ایرانیان امروز مخلوطی هستند از نژادهای ترك و مغول و عرب و ایرانی.

مهاجرتها و آمیزشها نژاد خالصی باقی نگذاشتند. پس آنچه وجود ندارد این است. اما آنچه وجود دارد این است كه ما به صورت یك قوم تاریخی كه در حال حاضر دارای حكومت و قانون و سیاست واحد هستیم و یك واحد اجتماعی می باشیم و تقریباً در عین اینكه نژادهای گوناگونی می باشیم یك قوم تاریخی هستیم و لااقل ایرانیهای فعلی چند قرن است كه با هم زندگی می كنند و [دارای ] خلق و خوی و افكار و عقاید و احساسات مشابهی هستند، به این معنی وجود داریم. .

پس ما یك واحد اجتماعی هستیم. خانواده كوچكترین واحد اجتماعی است و از آن بزرگتر قبیله است و از آن بزرگتر ملت است، ملت به اصطلاح شایع امروز نه به اصطلاح قرآن كه قبلاً توضیح دادیم. .

گرایش به جنبه های ملی در زبان اروپاییان ناسیونالیسم نامیده می شود و به طور كلی هر واحد اجتماعی احساسات و تعصبات و حس طرفداری و جانبداری به وجود می آورد. پس ناسیونالیسم از خانواده ی خودخواهی است با همه ی عوارض خوب و بدش، از غرور و خودپسندی و خودستایی و ندیدن عیب خود و دیدن عیب دیگران و بزرگ جلوه دادن محاسن خود. .

ناسیونالیسم بر احساسات متكی است نه بر عقل. آن اندازه كه بر عقل متكی است این است كه مردمی كه با هم زندگی مشترك دارند خواه ناخواه حقوق مشتركی پیدا می كنند و باید رعایت كنند. .

اكنون ببینیم براساس احساسات ناسیونالیستی، ما چه چیز را باید ملی و چه چیزی را غیر ملی بدانیم، و در نتیجه آیا اسلام را از جنبه ی ناسیونالیستی باید از خود بدانیم یا بیگانه؟ .

ممكن است كسی گمان كند كه هر چیزی كه از سرزمین ما. . . [3] پس دو مطلب گفته شد. یكی اینكه مقیاس چیست؟ پذیرش ملی به شرط اینكه آن حقیقتِ پذیرفته شده رنگ قومیت خاصی نداشته باشد. گفتیم اسلام هیچ رنگ بالخصوصی ندارد. اكنون ببینیم آیا ملت ایران اسلام را پذیرفته است یا نه. این مطلب را در شب بعد صحبت خواهیم كرد. .

---