1. در صفحه ی 116 رهبر نژاد نو از پاسكال نقل می كند: صفت عقل را از روی خطا از عشق برداشته اند و بدون سبب اینها را ضد یكدیگر نشان داده اند، زیرا عقل و عشق هر دو یك چیز است. عشق یك نوع ریزش افكار است كه فقط در یك طرف جمع می شود بدون امتحان كردن همه ی اینها ولی با وجود این، جز عقل چیز دیگر نیست و نباید آرزو كرد كه اصولاًطور دیگر شود، چه آن وقت وجود انسان یك ماشین نامطبوعی می شد. پس عقل را از عشق جدا نكنیم چون كه جدا شدنی نیست. شعرا حق نداشته اند كه عشق را «نابینا» شمرده اند (چون عین هدایت و ارشاد و بینایی است ولی نه از نوع بینایی و هدایت و ارشاد عقل) [1]بعد از این باید پرده ی او را از روی چشمهایش برداریم. در صفحه ی 117 از افلاطون نقل می كند: عشق مجازی نمی تواند پایدار باشد زیرا چیزی را دوست می دارد كه بقا ندارد؛ همین كه شكوفه ی جمال پژمرده شد آن عشق به جای دیگر پرواز می كند و سخنها و وعده های خویش را فراموش می كند. اما عشق آسمانی، بر عكس راجع به روح است و دلداده ی یك روح زیبا در تمام عمر خود باوفا می ماند زیرا به چیزی دلباخته است كه ازلی و ابدی است. ظاهراً مقصود افلاطون از روح زیبا روح انسانی نیست، روح كلی و عقل كلی است، پس غیر عشق عفیفی است كه بوعلی می گوید و خواجه به مشاكله ی نفس عاشق و معشوق تفسیر می كند. به هر حال مولوی می گوید:

از امرسون نقل می كند: یك عقل می تواند هزاران سال فكر خود را به كار برد، لكن به قدر آنچه عشق در یك روز یاد می دهد كسب معرفت نمی كند. ایضاً:

فقط عشق پاك و حقیقی و صمیمی است كه مردان و زنان را صاحب فضیلت می كند. (موریس دوتی)یكی از معجزات عشق این است كه ما در دردهای او نیز یك نوع لذت حس می كنیم. عشاق حقیقی، حال فراموشی و بی علاقگی را كه احساس درد را از میان برمی دارد بزرگترین بدبختی می شمارند. (ژان ژاك روسو)عشق حقیقی آتش مخربی است كه شعله ی خود را به احساسات دیگر نیز سرایت می دهد و آنها را با یك قوّت جدید زنده می سازد. از اینجاست كه گفته اند عشق، قهرمانها خلق می كند.

(ایضاً روسو)همه چیز می گذرد حتی صحبتها و بوسه ها و در برگرفتن ها و سایر تظاهرات عشق جسمانی، اما رشته ی محبت دو روح كه یك بار همدیگر را به آغوش كشیده و در میان امواج اَشكال ظاهری و موقتی یكدیگر را شناخته اند هرگز گسیخته نمی شود. (رومن رولان) 2. در اسفار ج 3، ص 144، مبحث عشق ظرفا می گوید: و قیل العشق العفیف اوفی سبب فی تلطیف النفس و تنویر القلب، و فی الاخبار: ان اللّه جمیل و یحب الجمال، و قیل: من عشق و عفّ و كتم و مات، مات شهیداً. در صفحه ی 145 به مناسبت اینكه مدعی است مطلوب حقیقی اتحاد با صورت معشوق است و بعد كه صورت معشوق ملكه ی نفسانی شد و نقش بست، از خودِ معشوق منصرف می گردد زیرا او معشوق بالعرض است نه بالذات، و داستان مجنون را ذكر می كند: كان فی بعض الاحایین مستغرقاً فی العشق بحیث جائت حبیبته و نادته: یا مجنون! انا لیلی. فما التفت الیها و قال: لی عنك غنی بعشقك. آنگاه به همین مناسبت، این اشعار عربی را نقل می كند:

بعد از اثبات این كه معشوق، جسم نیست و وصال در اجسام معنی ندارد و معشوق صورتی است روحانی موجود در غیر این عالم یعنی در عالم خودِ نفس، نه عالم عقل علی الظاهر- هر چند از مباحث مُثُل برمی آید كه معشوقْ عقول است- به هر حال در آخر، این اشعار را می آورد:

---