اینجا یك توضیحی لازم است. در مسئله عامل ترس و ارعاب، چه در تربیت فردی كودك و چه در تربیت اجتماعی بزرگسال، یك بحث این است كه آیا ترس و ارعاب عامل تربیت به مفهوم پرورش و رشد دادن است؟ و آیا ترس می تواند عامل رشددهنده روح انسان باشد؟ نه، نقش ترس این نیست كه عامل رشددهنده باشد.

ولی یك بحث دیگر این است كه آیا عامل ترس جزء عواملی است كه باید برای تربیت كودك یا تربیت اجتماع از آن استفاده كرد یا نه؟ جواب این است: بله، ولی نه برای رشد دادن و پرورش استعدادها بلكه برای بازداشتن روح كودك یا روح بزرگسال در اجتماع از برخی طغیانها. یعنی عامل ترس عامل فرونشاندن است؛ عامل رشد دادن و پرورش دادن استعدادهای عالی نیست ولی عامل جلوگیری [از رشد] استعدادهای پست و پایین و عامل جلوگیری از طغیانها هست.