بحث ما درباره مسئله نسبی بودن اخلاق و طبعا نسبی بودن تربیت بود. بنا بر نظریه ای كه می گوید اخلاق نسبی است و در زمانهای مختلف و در منطقه های مختلف و درباره افراد مختلف، مختلف می باشد، ما نمی توانیم یك طرح اخلاقی برای همه افراد بشر آنهم در همه زمانها ارائه كنیم، و هر طرح اخلاقی از طرف هر مكتبی (اعمّ از اسلام و غیر اسلام) عرضه بشود باید محدود باشد به منطقه خاص، به زمان خاص، به شرایط مخصوص، و طبعا در جای دیگر باید چیز دیگری بجای آن حكومت كند. ما در بحث خودمان رسیدیم به اینجا كه فرق است میان اخلاق و رفتار. اخلاق - كه عبارت است از یك سلسله خصلتها و سجایا و ملكات اكتسابی كه بشر آنها را به عنوان اصول اخلاقی می پذیرد، یا به عبارت دیگر قالبی روحی برای انسان كه روح انسان در آن قالب و در آن كادر و طبق آن طرح و نقشه ساخته می شود، و چگونگی روح انسان است كه چگونه باید باشد- یك امر ثابت و مطلق و همگانی و همیشگی است. ولی رفتار انسان كه عبارت است از پیاده كردن همان روحیات در خارج، در شرایط مختلف، مختلف می شود و باید هم مختلف بشود. و به عبارت دیگر مظاهر و مجالی اخلاق انسانی در شرایط مختلف، مختلف است. در یك جاانسان باید یك جور عكس العمل نشان بدهد، در جای دیگر جور دیگر؛ نه اینكه انسان در یك جا باید یك جور باشد و در جای دیگر جور دیگر. خیلی فرق است بین اینكه بگوییم بشر خودش در هر عصری یك جور باید باشد غیر از جوری كه در عصر دیگر باید باشد و در هر منطقه ای یك جور باید باشد غیر از جوری كه در منطقه دیگر باید باشد، و اینكه بگوییم انسان می تواند آنچنان شخصیت عالیی داشته باشد كه در همه جا یك جور باشد ولی مظاهر رفتارش در زمانهای مختلف و شرایط مختلف متفاوت باشد.