مسئله دیگر مسئله عدد است. انسان همان طور كه گوسفندصفت از گذشتگان پیروی می كند، در مقابل جمع و عدد كه قرار می گیرد می خواهد همرنگ جماعت شود. می گویند: «خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو» . وقتی جماعت رسوا باشد، همرنگ جماعت شدن رسوا شدن است. ولی در انسان تمایل به اینكه همرنگ جمع شود زیاد است. در فقها این قضیه زیاد است. یك فقیه مسئله ای را استنباط می كند ولی جرأت نمی كند ابراز نماید. می رود می گردد ببیند در فقهای عصر، همفكر و هم رأی برای خودش پیدا می كند یا نه، و كمتر فقیهی است كه وقتی رفت گشت و دید هیچ كس چنین چیزی نگفته جرأت كند فتوایش را اعلام نماید؛ یعنی وقتی خودش را در راهی تنها می بیند وحشت می كند. سایر رشته ها هم چنین است، گو اینكه حالا تكروی مد شده و فرنگیها تكروی را مد كرده اند؛ یعنی قضیه روی غلطك افراط افتاده است، هركس كوشش می كند یك جور مخصوص باشد كه بگویند فكر تازه ای دارد، درست بر ضد قدما. قدما اگر یك حرفی از خودشان بود از تنهایی وحشت می كردند بگویند، و برای اینكه بگویند ما تنها نیستیم عده ای را همفكر خود اعلان می كردند. بوعلی تصریح می كند كه من هر حرفی دارم به زبان ارسطو می گویم، برای اینكه اگر به زبان خودم بگویم كسی قبول نمی كند. ملاّصدرا اصرار دارد كه حرف قدما را بیاورد و حرفهای خودش را با آنها توجیه كند؛ چون آن وقت پیروی از جمع مد بود. حالا بعكس اگر كسی سخنی بگوید كه دیگری آن را گفته است، دیگر ارزشی ندارد. ولی به هرحال قرآن [معیار قرار دادن ] كثرت را مذمّت می كند و می گوید كثرت معیار نیست. امام علیه السلام می فرماید: قرآن كثرت را مذمت كرده است آنجا كه می فرماید: وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ یُضِلُّوكَ عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ اَلظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاّ یَخْرُصُونَ [1]. اگر اكثر مردم را پیروی كنی تو را گمراه می كنند؛ چون اكثر مردم تابع عقل نیستند، تابع گمان و تخمین اند، همینكه چیزی در خیالشان پیدا می شود دنبالش می روند.

چون اكثر این جور هستند، پس به اكثر اعتماد نكن. این هم خودش نوعی دیگر استقلال بخشیدن به عقل است و دعوت به اینكه عقل باید معیار باشد.

---