از نظر اسلام اگر كسی بخواهد خودش را تربیت كند، اولین شرط مراقبه است، منتها می گویند قبل از مراقبه و محاسبه یك چیز هست و بعد از مراقبه و محاسبه نیز یك چیز. قبل از مراقبه «مشارطه» است؛ یعنی اول انسان باید با خودش قرارداد امضا كند، كه اینها را اغلب روی كاغذ می آورند. روی كاغذ با خودشان شرط می كنند و پیمان می بندند كه این گونه باشم؛ چون اگر مشارطه نشود و اول انسان با خودش قرارداد نبندد، موارد را مشخص نكند و برای خودش برنامه قرار ندهد، نمی داند چگونه از خودش مراقبه كند. مثلاً اول با خودش یك قرارداد می بندد كه خوراك من این جور باشد، خواب من این جور باشد، سخن من این جور باشد، كاری كه باید برای زندگی خودم بكنم این جور باشد، كاری كه باید برای خلق خدا بكنم این جور باشد، وقت من این جور باید تقسیم بشود. اینها را در ذهن خودش مشخص می كند یا روی كاغذ می آورد و امضا می كند، و با خودش پیمان می بندد كه بر طبق این برنامه عمل كند و بعد همیشه از خودش مراقبت می كند كه همین طوری كه پیمان بسته رفتار كند. همچنین در هر شبانه روز یك دفعه از خودش حساب می كشد كه آیا مطابق آنچه كه پیمان بستم عمل كردم؟ آیا از خود مراقبت كردم یا نكردم؟ اگر عمل كرده بود بعدش شكر و سپاس الهی و سجده شكر است، و اگر عمل نكرده بود مسئله «معاتبه» در كار می آید (یعنی خود را ملامت كردن) اگر كم تخلف كرده باشد، و «معاقبه» در كار می آید (خود را عقوبت كردن) اگر زیاد تخلف كرده باشد، كه آن عقوبت كردن ها با روزه ها و با كارهای خیلی سخت بر خود تحمیل كردن و مجازات كردن خود است. اینها از اصول مسلّم اخلاق و تربیت اسلامی است.