پرورش عقل و فكر و كسب استقلال فكری و مبارزه با اموری كه بر ضدّ استقلال عقل است از قبیل تقلید از نیاكان، از اكابر و چشم پركن ها، از رفتار اكثریّت و امثال اینها مورد عنایت شدید اسلام است.

پرورش اراده و كسب مالكیّت بر نفس و آزادی معنوی از حكومت مطلقه ی میلها مبنای بسیاری از عبادت اسلامی و سایر تعلیمات اسلامی است. پرورش حسّ حقیقت جویی و علم طلبی، پرورش عواطف اخلاقی، پرورش حسّ جمال و زیبایی، پرورش حسّ پرستش، هر كدام به نوبه ی خود مورد توجّه عمیق اسلام است.