مثالی عرض می كنم. ما در قرآن دستوری داریم: وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ اَلْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اَللّهِ وَ عَدُوَّكُمْ [1]. دستوری با كمال صراحت بیان شده، هدف این دستور هم ذكر گردیده است. اسلام دین «نیرومندی» است. خارجیها هم این را قبول دارند. ویل دورانت گفته است: هیچ دینی به اندازه ی اسلام پیروان خودش را به نیرومندی دعوت نكرده است. اسلام می گوید قوی و نیرومند باشید. اسلام از ضعف و ضعیف بدش می آید. اسلام به جامعه ی اسلامی دستور می دهد كه در مقابل دشمن، آنچه كه در استطاعت داری تهیه بكن. از لحاظ غایت و هدف این دستور هم می گوید شما باید از لحاظ نیروی مادی طوری باشید كه رعب شما در دل دشمنانتان باشد. همین الآن می بینید كشورهای بزرگ چه رعبی در دل مردم ایجاد كرده اند! قرآن می گوید مسلمانان باید آنقدر نیرومند باشند كه هر جمعیت غیرمسلمانی وقتی مسلمانها را می بیند، رعب آنها در دلشان ایجاد بشود برای اینكه خیال تجاوز در دماغشان خطور نكند. یك كسی قدرت و نیرو می خواهد برای تجاوز، یك كسی هم قدرت و نیرو می خواهد برای جلوگیری از تجاوز. قرآن هرگز نیرو را برای تجاوز توصیه نمی كند، چون می گوید: وَ لا یَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلی أَلاّ تَعْدِلُوا [2]حتی اگر دشمنان خدا به شما بدی كردند، مبادا از عدالت خارج بشوید. ولی اسلام به دیگری هم اجازه ی تجاوز نمی دهد. این یك دستور.

وقتی ما وارد سنت پیغمبر می شویم، می بینیم پیغمبر یك سلسله آداب و سنن را در زمان خودش بیان كرده است كه در فقه به نام «سَبق و رِمایه» آورده شده است.

در اسلام سبق و رمایه مستحب است. سبق مسابقه ی اسبدوانی است و رمایه تیراندازی كردن است. اسلام هر نوع برد و باختی را تحریم كرده است، مگر برد و باخت هایی كه در زمینه ی مسابقه ی اسبدوانی و یا مسابقه ی تیراندازی باشد. این از مسلّمات فقه ماست كه یك چنین سنن و آدابی در دین هست. حالا اینجا یك وقت هست ما جمود به خرج می دهیم، می گوییمأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍیك دستور است، و دستور سبق و رمایه دستور دیگری است؛ یعنی اگر پیغمبر توصیه كرده است كه سبق و رمایه را یاد بگیرید و به فرزندان خودتان هم بیاموزید، این یك علاقه ای است كه پیغمبر به اسب و اسبدوانی و تیراندازی و كمان داشته است، پس این دستور در تمام زمانها باید به همین شكل در میان ما باقی بماند! این طور نیست.

سبق و رمایه فرزندأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍاست. اسلام می گوید شما در تمام زمانها باید حداكثر نیرومندی را داشته باشید. اسبدوانی و تیراندازی از نظر اسلام اصالت ندارد، بلكه شكل اجراییِأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍاست. دستور، آن است؛ این، شكل اجرایی آن است و به عبارت دیگر جامه ای است كه بر بدن آن دوخته شده است. یعنی اسلام برای سبق و رمایه اصالت قائل نیست، برای نیرومند شدن اصالت قائل است. نه اینكه بخواهیم بگوییم این دستور چون گفته ی پیغمبر است اصالت ندارد! خیر، تفكیكی میان دستور خدا و دستور پیغمبر نیست. مسئله این است كه اسلام در مورد چه دستوری، اجرای خود آن دستور را خواسته است و چه دستوری را اجرا كننده ی یك دستور دیگر دانسته است. این همان حساب تفقّه در دین است كه انسان مقصود را دریابد.

---