پرسش:
سوسیالیسم اسلامی یعنی چه و آیا شهید مطهری (ره ) به آن اعتقاد داشت؟
پاسخ:
در مورد این اصطلاح باید گفت که هر چند برخی وجوه شباهت بین اسلام و مکاتب دیگر از قبیل سوسیالیسم وجود دارد ولی اختلافات اصولی و مبنایی میان اسلام و این مکاتب مانع از جعل این اصلاحات التقاطی میباشد و بررسی آثار استاد شهید خلاف این نسبت را ثابت مینماید. شهید مطهری در کتاب «نظری به نظام اقتصادی اسلام» در موضوع مرز اشتراک اسلام و سوسیالیسم چنین مینگارند: «هر چند اسلام مالکیت فردی و شخصی را در سرمایههای طبیعی و صناعی نمیپذیرد و مالکیت را در این امور عمومی میداند، ولی اسلام مالکیت اشتراکی کار را نیز نمی پذیرد؛ یعنی، طرفدار این اصل [اصل مهم سوسیالیسم[ نیست که «کار به قدر استعداد و خرج به قدر احتیاج» نمیگوید همه ملزماند که کار کنند و محصول کارشان الزاما به اجتماع تعلق دارد... پس آن مقدار از سوسیالیسم از نظر منطق و از نظر اسلام قابل توجیه است که قسمتی از سرمایهها؛ یعنی، سرمایههای عمومی بالاشتراک باشد و اما کار بالاشتراک را که الزامی و اجباری باشد، هیچگونه نمیتوان از اسلام استنباط کرد، مگر این که در موارد خاص؛ یعنی، در زمینهای عمومی یا کارخانههای عمومی، طوری باشد که کار فردی میسر نباشد و تازه اگر هم این طور باشد نه چنین است که مالکیت فردی در کار نیست، بلکه محصول بالسویه یا بالتفاوت طبق قرارداد میانشان تقسیم میشود و هر فردی مالک فردی سهم خود خواهد بود، پس اگر مشخصه اصل سوسیالیسم را اشتراک سرمایه بدانیم، اسلام یک مسلک اشتراکی است و اگرمشخصه اصلی آن را اشتراک در کار بدانیم، اسلام یک مسلک اشتراکی نیست.[1]
همچنین مرحوم استاد در بحثهای متعدد از جمله بحث «سرمایهداری و سوسیالیسم از دیدگاه اسلام» ضمن نقد مکتب سرمایهداری و سوسیالیستی و برشمردن مضار و مفاسد مالکیت سرمایه و منابع تولید از یک طرف و مضار و مفاسد سلب مالکیت فردی را از محصول کار شخصی،برتریها و امتیازات مکتب اسلام و منطق اعتدالی آن را برمیشمارد، بنابراین اولاً ما چیزی به نام سوسیالیسم اسلامی نداریم و ثانیا این نسبت به ایشان صحیح نمیباشد.
،