پرسش:
اخلاق چه تفاوتی با رفتار انسان دارد؟
پاسخ:
استاد شهید مرتضی مطهری در بیان تفاوت اخلاق و رفتار فرموده اند:
اخلاق- که عبارت است از یک سلسله خصلتها و سجایا و ملکات اکتسابی که بشر آنها را به عنوان اصول اخلاقی میپذیرد، یا به عبارت دیگر قالبی روحی برای انسان که روح انسان در آن قالب و در آن کادر و طبق آن طرح و نقشه ساخته میشود، و چگونگی روح انسان است که چگونه باید باشد- یک امر ثابت و مطلق و همگانی و همیشگی است. ولی رفتار انسان که عبارت است از پیاده کردن همان روحیات در خارج، در شرایط مختلف، مختلف میشود و باید هم مختلف بشود.
.. به عبارت دیگر مظاهر و مجالی اخلاق انسانی در شرایط مختلف، مختلف است. در یک جا انسان باید یک جور عکس العمل نشان بدهد، در جای دیگر جور دیگر؛ نه اینکه انسان در یک جا، باید یک جور باشد و در جای دیگر جور دیگر. خیلی فرق است بین اینکه بگوییم بشر خودش در هر عصری یک جور باید باشد غیر از جوری که در عصر دیگر باید باشد و در هر منطقهای یک جور باید باشد غیر از جوری که در منطقه دیگر باید باشد، و اینکه بگوییم انسان میتواند آنچنان شخصیت عالیی داشته باشد که در همه جا یک جور باشد ولی مظاهر رفتارش در زمانهای مختلف و شرایط مختلف متفاوت باشد. [1]
[1] - مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج22، ص: 618
پایگاه شهید مطهری کد: 122-h،