شهید مطهری در مباحث مربوط به ختم نبوت مباحث مفیدی در این زمینه دارند که پبشنهاد می کنیم مطالعه بفرمایید. ایشان در کتاب ختم نبوت می فرمایند: پیامبران مجموعاً دو وظیفه انجام می‏داده‏اند: یکی اینکه از جانب خدا برای بشر قانون و دستور العمل می‏آورده‏اند؛ دوّم اینکه مردم را به خدا و عمل به دستور العمل‏های الهی آن عصر و زمان دعوت و تبلیغ می‏کرده‏اند. غالب پیامبران فقط وظیفه دوم را انجام می‏داده‏اند؛ عدّه بسیار کمی از پیامبران که قرآن آنها را «اولو العزم» می‏خواند قانون و دستور العمل آورده‏اند. به عبارت دیگر، دو نوع نبوّت بوده است: نبوّت تشریعی و نبوّت تبلیغی. پیامبران تشریعی که عددشان بسیار اندک است صاحب قانون و شریعت بوده‏اند، ولی پیامبران تبلیغی کارشان تعلیم و تبلیغ و ارشاد مردم به تعلیمات پیامبر صاحب شریعت بوده است. اسلام که ختم نبوّت را اعلام کرده است نه تنها به نبوّت تشریعی خاتمه داده است بلکه به نبوّت تبلیغی نیز پایان داده است. چرا چنین است؟ چرا امّت محمّد و ملّت اسلام از هدایت و ارشاد چنین پیامبرانی محروم مانده‏اند؟ فرضاً این مطلب را پذیرفتیم که اسلام به واسطه کمال و کلّیّت و تمامیّت و جامعیّتش به نبوّت تشریعی پایان داده است، پایان یافتن نبوّت تبلیغی را با چه حساب و فلسفه‏ای می‏توان توجیه کرد؟

حقیقت این است که وظیفه اصلی نبوّت و هدایت وحی، همان وظیفه اوّل است، امّا تبلیغ و تعلیم و دعوت، یک وظیفه نیمه بشری و نیمه الهی است ...

تا زمانی بشر نیازمند به وحی تبلیغی است که درجه عقل و علم و تمدّن به پایه‏ای نرسیده است که خود بتواند عهده‏دار دعوت و تعلیم و تبلیغ و تفسیر و اجتهاد در امر دین خود بشود. ظهور علم و عقل، و به عبارت دیگر، رشد و بلوغ انسانیّت، خود به خود به وحی تبلیغی خاتمه می‏دهد و علما جانشین چنان انبیاء می‏گردند. می‏بینیم قرآن در اوّلین آیه‏ای که نازل می‏شود سخن از قرائت و نوشتن و قلم و علم به میان می‏آورد:

اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذی خَلَقَ، خَلَقَ الانْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الاکْرَمُ، الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الانْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ [1]

این آیه اعلام می‏کند که عهد قرآن، عهد خواندن و نوشتن و یاد دادن و علم و عقل است. این آیه تلویحاً می‏فهماند که در عهد قرآن وظیفه تعلیم و تبلیغ و حفظ آیات آسمانی به علما منتقل شده و علما از این نظر جانشین انبیاء می‏شوند. این آیه اعلام بلوغ و استقلال بشریّت در این ناحیه است. [2]

علمای امت در عصر خاتمیت که عصر علم است قادرند با معرفت به اصول کلی اسلام و شناخت شرایط زمان و مکان، آن کلیات را با شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی تطبیق دهند و حکم الهی را استخراج و استنباط نمایند. نام این عمل «اجتهاد» است. علمای شایسته امت اسلامی بسیاری از وظایفی را که پیامبران تبلیغی [انجام می‏دادند] و قسمتی از وظایف پیامبران تشریعی را (بدون آنکه خود مُشرّع باشند) با عمل اجتهاد و با وظیفه خاص رهبری امت انجام می‏دهند.[3]