بررسی حقیقت دین و ماهیت تعالیم آن از مسائل بنیادی کلام جدید است. دین پژوهان در عصر حاضر، مسأله حقانیت و عدم حقانیت دین را مطرح نمی کنند بلکه آن را به صورت یک واقعیت در زندگی بشر مورد توجه قرار داده، و چیستی دین، آثار و نقش آن را در میان انسان ها بررسی می کنند. پژوهش حاضر تلاش کرده است با روش توصیفی تحلیلی، دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری را در این زمینه تبیین نماید. این دو اندیشمند بزرگ اسلامی، دین را مجموعه ای از حقایق و ارزش های عملی می دانند که بخشی از آن را باورها و اعتقادات، و بخشی از آن را اخلاقیات و احکام عملی و فقهی تشکیل می دهد. این مجموعه فکری و عملی که از افق وحی سرچشمه گرفته است، برای تأمین سعادت حقیقی بشر از سوی خداوند صادر گردیده، و با مقتضای فطرت و سرشت پاک انسانی هم سازگاری دارد. آموزه های دینی در حوزه اندیشه و روان می تواند انسان را با آفریدگار هستی آشنا کند و از انحرافات فکری و عقیدتی او جلوگیری نماید. آموزه معاد، انسان را با جهان پس از مرگ آشنا نموده و تعلیمات تربیتی دین، سعادت انسان در حیات اخروی را تأمین می کند. روان بشر نیز در پیوند با خدا به آرامش می رسد. و اما در حوزه اخلاق، دین می تواند شناخت درستی از مفاهیم اخلاقی وارزش های رفتاری ارایه نماید، و با رشد فضایل و مکارم اخلاقی، از طغیان غرایز نفسانی جلوگیری نماید. همچنین دین می تواند رابطه انسان با خود، خدا و طبیعت را تبیین کند. در حوزه اجتماعی نیز دین بر اساس نیازها و مصالح جامعه به وضع قوانین می پردازد، که در این زمینه، گستردگی فقه عملی و احکام اجتماعی اسلام بیان گر جامعیت و کمال این دین می باشد. علاوه بر قانون گذاری، دین می تواند به عنوان ضمانت اجرای درونی احکام و قوانین به شمار رود. نقش دین در ایجاد همبستگی اجتماعی، و رشد تمدن و فرهنگ والای انسانی، از دیگر کارکردهای دین است.