• « فضل به شاذان، فقیه و متكلّم قرن سوم، كه در 260هـ درگذشته است، در عرصه هدایت مردم از پای ننشست تا آنجا كه امام حسن عسگری علیه‏السلام زبان به ستایش او گشود و هنگامی كه یكی از آثار علمی او را مشاهده فرمود، چنین گفت: «أغبط أهل خراسان بمكان فضل بن شاذان و كونه بین أظهرهم(2) »: «خوشا به حال مردم خراسان كه دانشمندی چون فضل بن شاذان در میان آنهاست»او با امكانات كم، موفق شد 180 كتاب بنویسد كه بخشی از آنها ردیّه بر اصحاب نحله و دین‏سازان است كه پس از رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در این بخش فعالیت كرده‏اند. ترجمه‏نگاران می‏گویند: همچنین از آثار اوست: ردّ بر اهل تعطیل، ردّ بر غلات، ردّ بر اصمّ معتزلی، ردّ بر قرامطه، ردّ بر حشویّه، ردّ بر حسن بصری در مسأله تفویض و مانند اینها... .تنها اثری كه از این فقیه بزرگ، فعلاً در اختیار ما است و به زیور طبع آراسته شده، كتاب «ایضاح» است. او در این كتاب بر مسایل فقهی آن چنان استدلال می‏كند كه تو گویی این مرد در این قرون با فقیهان اعصار بعدی زیسته و رشد كرده است. (1)

منابع :

1. بخشی از مقاله ویژگیهای شخصیتی شهید مطهری