علامه امینی در مقدمه جلد هشتم تحت عنوان «الغدیر یوحّد الصفوف فی الملأ الاسلامی» مستقیماً وارد بحث نقش الغدیر در وحدت اسلامی میشوند. معظمله در این بحث، اتهامات کسانی را که میگویند الغدیر موجب تفرقه بیشتر مسلمین میشود، سخت رد میکنند، و ثابت میکنند که برعکس، الغدیر بسیاری از سوء تفاهمات را از بین میبرد و موجب نزدیکتر شدن مسلمین به یکدیگر میگردد.
آنگاه اعترافات دانشمندان اسلامی غیرشیعه را در این باره شاهد میآورند و در پایان، نامه شیخ محمّد سعید دحدوح را به همین مناسبت نقل میکنند.
ما برای پرهیز از اطاله بیشتر، از نقل و ترجمه تمام گفتار علامه امینی تحت عنوان بالا که همه در توضیح نقش مثبت الغدیر در وحدت اسلامی است صرفنظر میکنیم[1]..
نقش مثبت الغدیر در وحدت اسلامی از این نظر است که اولًا منطق مستدل شیعه را روشن میکند، و ثابت میکند که گرایش در حدود صد میلیون مسلمان به تشیع- برخلاف تبلیغات زهرآگین عدهای- مولود جریانهای سیاسی یا نژادی و غیره نبوده است، بلکه یک منطق قوی متکی به قرآن و سنت موجب این گرایش شده است. ثانیاً ثابت میکند که پارهای اتهامات به شیعه- که سبب فاصله گرفتن مسلمانان دیگر از شیعه شده است- از قبیل اینکه شیعه غیرمسلمان را بر مسلمانِ غیرشیعه ترجیح میدهد و از شکست مسلمانان غیر شیعه از غیر مسلمان شادمان میگردد، و از قبیل اینکه شیعه بهجای حج به زیارت ائمه میرود، یا در نماز چنین میکند و در ازدواج موقت چنان، بکلی بیاساس و دروغ است. ثالثاً شخص شخیص امیرالمؤمنین علی علیه السلام را که مظلومترین و مجهولالقدرترین شخصیت بزرگ اسلامی است و میتواند مقتدای عموم مسلمین واقع شود، و همچنین ذرّیّه اطهارش را به جهان اسلام معرفی میکند.
برداشت بسیاری از دانشمندان بیغرض مسلمان غیرشیعه از الغدیر همین است که ما گفتیم.
محمّد عبدالغنی حسن مصری در تقریظ خود بر الغدیر که در مقدمه جلد اول، چاپ دوم، چاپ شده است میگوید:
از خداوند مسئلت میکنم که برکه آب زلال شما را[2] سبب صلح و صفا میان دو برادر شیعه و سنی قرار دهد که دست به دست هم داده، بنای امت اسلامی را بسازند.
عادل غضبان، مدیر مجله مصری «الکتاب»- در مقدمه جلد سوم- میگوید:
این کتاب، منطق شیعه را روشن میکند و اهل سنت میتوانند به وسیله این کتاب، شیعه را به طور صحیح بشناسند. شناسایی صحیح شیعه سبب میشود که آراء شیعه و سنی به یکدیگر نزدیک شود و مجموعاً صف واحدی تشکیل دهند.
دکتر محمّد غلاب، استاد فلسفه در دانشکده «اصول دین» جامع ازهر، در تقریظی که بر الغدیر نوشته و در مقدمه جلد چهارم چاپ شده میگوید:
کتاب شما در وقت بسیار مناسبی به دستم رسید، زیرا اکنون مشغول جمعآوری و تألیف کتابی درباره زندگی مسلمین از جوانب مختلف هستم، لهذا خیلی مایلم که اطلاعات صحیحی درباره شیعه امامیه داشته باشم.
کتاب شما به من کمک خواهد کرد و من دیگر مانند دیگران درباره شیعه اشتباه نخواهم کرد.
دکتر عبدالرحمن کیالی حلبی در تقریظ خود که در مقدمه جلد چهارم الغدیر چاپ شده، پس از اشاره به انحطاط مسلمین در عصر حاضر، و اینکه چه عواملی میتواند مسلمین را نجات دهد، و پس از اشاره به اینکه شناخت صحیح وصیّ پیغمبر اکرم یکی از آن عوامل است، میگوید:
کتاب الغدیر و محتویات غنی آن، چیزی است که سزاوار است هرمسلمانی از آن آگاهی یابد، تا دانسته شود چگونه مورخان کوتاهی کردهاند و حقیقت کجاست. ما به این وسیله باید گذشته را جبران کنیم و با کوشش در راه اتحاد مسلمین به اجر و ثواب نایل گردیم.
آری آن بود وجهه نظر علامه امینی درباره مسئله مهم اجتماعی عصر ما، و این است عکسالعمل نیکوی آن در جهان اسلام. رضواناللَّه علیه[3]
[2] - غدیر در عربی به معنای گودال آب است.
[3] - مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج25، ص: 33