1. سه مسئله است: یكی عقیم كردن مرد یا زن خود را، دیگر پیشگیری و مانع شدن از انعقاد نطفه، سوم سقط جنین.

عقیم كردن خود به دلیل عقلی و تنقیح مناط و به ادله ی حرمت اخصاء حرام است [1] پیشگیری، بدون شبهه اگر با موافقت زوجین باشد اشكال ندارد اما با عدم موافقت، خصوصاً عدم موافقت زوج و پیشگیری زوجه خالی از اشكال نیست.

اما سقط جنین: اگر بعد از ولوج روح (به اصطلاح روایات) یعنی در حدود چهارماهگی حمل باشد بدون شبهه حرام است و عنوان قتل نفس دارد و دیه اش دیه ی انسان كامل است.

ولی این شبهه آمده است كه دلیلی در كار نیست كه سقط جنین قبل از ولوج روح، حرام باشد ولی حق این است كه سقط جنین مطلقاً حرام است، ولی البته درجه ی حرمت سقط جنین قبل از چهارماه با بعد از چهارماه متفاوت است، همچنان كه نتوان گفت درجه ی حرمت جنین چهارماهه با طفل نوزاد یكی است. لهذا برای حفظ جان مادر، از جنین شرعاً می توان صرف نظر كرد ولی از نوزاد نمی توان، همچنان كه قتل یك نوزاد با یك جوان رشید مؤمن علی القاعده در یك درجه از حرمت نیست.

برای ادله ی حرمت سقط جنین، رجوع شود به وسائل، جلد 3، صفحه ی 499، حدیثی كه می گوید: مادری كه جنین را سقط كرده از او ارث نمی برد، زیرا قاتل است.

ادله ای كه در مورد دیه ی جنین است حتی قبل از چهارماه، دلیل بر حرمت است، از آن نظر كه شرعاً این جنایت بر خود جنین اعتبار شده نه بر مایملك پدر و مادر، و پدر و مادر وارث دیه ی جنین اند به اعتبار مایملك فرزندشان.

روایت وسائل در صفحه ی 499 این است:

عن ابی عبداللّه علیه السلام فی امرأة شربت دواء و هی حامل لتطرح ولدها فالقت ولدها، قال: ان كان له عظم قد نبت علیه اللحم و شق له السمع و البصر فان علیها دیة تسلمها الی ابیه. قال: و ان كان جنیناً علقة او مضغة فان علیها اربعین دیناراً او غرّة تسلمها الی ابیه. قلت: فهی لاترث من ولدها من دیته؟ قال: لا، لانها قتلته.

راجع به حكم دیه ی جنین در مراحل مختلف، رجوع شود به وسائل، جلد 3، صفحه ی 487 و 498.

از مجموع آیات قرآن و ادله ی مختلف فقهی در مواضع مختلفمعلوم می شود كه اسلام جنین را یك گیاه ساده نمی داند، انسان بالقوه است و دارای حقوق، همچنان كه [انسان ] از لحاظ جسد نیز بعد از مردن و در واقع جسد میت هم دیه دارد و حقوق دارد و مالك می شود (رجوع شود به احكام دیه ی میت، وسائل، جلد 3، صفحه ی 499) .

قرآن درباره ی مرحله ی عَلَقه ای یعنی نطفه ی منعقدشده می گوید: و لقد خلقناكم ثم صوّرناكم، هوالذی یصوّركم فی الارحام. جنین كمتر از چهارماه اگر سقط شود، باید دفن شود و بعد از چهارماه باید غسل هم داده شود- وسائل، جلد 1، صفحه ی 132 و مستمسك العروة، جلد 4، صفحه ی 58- 60.

كافر را نمی شود دفن كرد مگر آنكه ذمّیه ی حامل به مسلم باشد- وسائل، جلد 1، صفحه ی 165.

زن كافر اگر حامل به مسلم باشد باید پشت به قبله باشد كه جنین رو به قبله واقع شود (مطالعه شود كه شرط است چهارماهه باشد یا خیر) .

ارث بردن جنین موقوف است به تولد، و همچنین استحباب نماز بر میت موقوف است به تولد، ولی غسل به چهارماهه هم داده می شود و دفن در كمتر از چهارماه هم لازم است. این مطلب می رساند كه همان طوری كه انسان مراحل مختلف دارد، احكامش هم به حساب مراتب متفاوت است.

---