در
کتابخانه
بازدید : 109687تاریخ درج : 1391/03/21
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
پدیدآورنده : استاد شهید مرتضی مطهری
 
فلاماریون از اگوست كنت كه پایه گذار «پوزیتیویسم» است و به اصطلاح «اصالة العلمی» است، مطلبی نقل می كند كه دورنمای خوبی است برای نشان دادن اینكه تصویری كه دانشمندانی مانند اگوست كنت در محیط كلیسایی آن روز از خدا داشته اند، چگونه تصویری بوده است. فلاماریون می گوید اگوست كنت گفته است:

«علم، پدر طبیعت و كائنات را از شغل خود منفصل [كرد] و او را به محلّ انزوا سوق داد و در حالی كه از خدمات موقّت او اظهار قدردانی كرد، او را تا سرحدّ عظمتش هدایت نمود. » مقصودش این است كه قبلاً هر حادثه ای در جهان پیدا می شد، با استناد به خدا تعلیل می شد. مثلاً كسی تب می كرد و این پرسش به وجود می آمد كه چرا تب كرده است؟ تب از كجا پیدا شد؟ جواب این بود كه خدا تب را آورده. مفهوم عمومی از این جمله این نبود كه گرداننده ی چرخ كائنات خداست و اینكه می گوییم خدا تب را آورد یعنی خداوند گرداننده ی اصلی و كلّی جهان است، بلكه مفهوم این جمله این بود كه خدا مانند موجود مرموزی و مانند جادوگری كه جادو می كند، یك مرتبه تصمیم گرفت بدون مقدّمه تب بیافریند و آفرید. بعد علم آمد علّت آن را كشف كرد، دیدند تب را خدا نیاورده است بلكه فلان نوع میكرب موجب تب شده است. در اینجا خدا یك قدم عقب نشینی كرد. بعد خداشناس مجبور بود بگوید بحث را به میكرب منتقل می كنیم.

میكرب را كی آورد؟ علم علّت میكرب را هم كشف كرد كه در چه شرایطی میكرب به وجود می آید. باز در اینجا خدا قدمی عقب تر رفت. باز از علّت آن علّت بحث می شد.

و همچنین عقب نشینی خدا ادامه یافت تا آنجا كه بالاخره علم توسعه یافت و عمومیّت پیدا كرد و علّت بسیاری از پدیده ها كشف شد و آن پدیده هایی هم كه علّت آنها مجهول ماند، یقین حاصل شد كه علّتی از نوع علّتهای شناخته شده دارد. اینجا بود كه بشر برای همیشه عذر خدا را خواست، زیرا جایی و پستی برایش باقی نمانده بود. حالت خدا در این وقت حالت كارمندی است در یك مؤسّسه كه شغل مهمّی به او واگذار شده و آنگاه افراد شایسته تری پیدا می شوند و تدریجا كارهای او را از او می گیرند تا جایی كه پست او و مشاغل او یكجا گرفته می شود و پستی و جایی برایش
مجموعه آثار شهید مطهری . ج1، ص: 483
باقی نمی ماند. در این وقت مدیر مؤسّسه می آید و ضمن قدردانی از خدمات گذشته ی او برای همیشه عذرش را می خواهد؛ ابلاغ خاتمه خدمت را به دستش می دهد و برای همیشه مرخّصش می نماید.

اگوست كنت از خدا به «پدر طبیعت» تعبیر كرده است. این تعبیر درباره ی خدا نشان دهنده ی طرز تفكّر كلیسایی اوست. او با تعلیمات كلیسا مخالف است، امّا تفكّرش درباره ی خدا تفكّر كلیسایی بوده و نتوانسته است خود را از این طرز تفكّر آزاد كند.

مجموع گفته ی اگوست كنت نشان می دهد كه خدا در نظر او یعنی چیزی مانند جزئی از جهان و عاملی در عرض سایر عوامل جهان، ولی عاملی مجهول و مرموز. از طرف دیگر، پدیده های جهان نیز بر دو قسم است: معلوم و مجهول. هر پدیده ی مجهولی را باید به آن عامل مرموز و مجهول نسبت داد. طبعاً هر چه پدیده ها در اثر علم، مكشوف و معلوم می گردند از حوزه ی تأثیر آن عامل مجهول كاسته می گردد.

این طرز تفكّر، تفكّر او تنها نبوده است؛ تفكّر محیط و عصر و زمان او بوده است.

کليه حقوق برای پايگاه شهید مطهری محفوظ است