انسان اگر بخواهد صحیح قضاوت كند باید در مورد مطلبی كه می اندیشد كاملا بی طرفی خود را حفظ كند، یعنی كوشش كند كه حقیقت خواه باشد و خویشتن را تسلیم دلیلها و مدارك نماید. درست مانند یك قاضی كه روی پرونده ای مطالعه می كند، باید نسبت به طرفین دعوا بی طرف باشد. قاضی اگر تمایل شخصی به یك طرف داشته باشد به طور ناخودآگاه دلایلی كه برای آن طرف است نظرش را بیشتر جلب می كند و دلایلی كه له طرف دیگر و علیه این طرف است خود به خود از نظرش كنار می رود و همین موجب اشتباه قاضی می گردد.

انسان در تفكّرات خود اگر بی طرفی خود را نسبت به نفی یا اثبات مطلبی حفظ نكند و میل نفسانی اش به یك طرف باشد، خواه ناخواه و بدون آنكه خودش متوجّه شود عقربه ی فكرش به جانب میل و خواهش نفسانی اش متمایل می شود. این است كه قرآن هوای نفس را نیز مانند تكیه بر ظنّ و گمان یكی از عوامل لغزش می شمارد. در سوره ی النّجم می فرماید:

إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ اَلظَّنَّ وَ ما تَهْوَی اَلْأَنْفُسُ [1].

پیروی نمی كنند مگر از گمان و از آنچه نفسها خواهش می كنند.

---