بدیهی است كه از كلمه ی «جهان بینی» كه مادّه ی دیدن در آن به كار رفته است نباید به اشتباه بیفتیم و جهان بینی را به معنی «جهان احساسی» تلقّی كنیم. جهان بینی به معنی جهان شناسی است و به مسأله ی معروف «شناخت» مربوط می شود. شناخت از مختصّات انسان است، بر خلاف احساس كه از مشتركات انسان و سایر جانداران است، لهذا جهان شناسی نیز از مختصّات انسان است و به نیروی تفكّر و تعقّل او بستگی دارد.

بسیاری از حیوانات از نظر جهان احساسی از انسان پیشرفته ترند، یا از نظر اینكه مجهّز به بعضی حواسّ اند كه انسان فاقد آن حسّ است آنچنان كه گفته می شود برخی پرندگان از نوعی حسّ رادار برخوردارند، و یا در حواسّ مشترك با انسان از انسان بسی حسّاس ترند آنچنان كه در باصره ی عقاب، شامّه ی سگ یا مورچه و سامعه ی موش گفته می شود. برتری انسان از سایر جانداران، در شناخت جهان، یعنی نوعی بینش عمیق درباره ی جهان است. حیوان فقط جهان را احساس می كند، امّا انسان علاوه بر آن، جهان را تفسیر می كند.

شناخت چیست؟ چه رابطه ای است میان احساس و شناخت؟ چه عناصری غیر از عناصر احساسی در شناخت وارد می شوند؟ آن عناصر از كجا و چگونه وارد ذهن می شوند؟ مكانیسم عمل شناخت چیست؟ معیار شناخت صحیح از شناخت غلط چیست؟ . . .

اینها یك سلسله مسائلی است كه رساله ای مستقل را تشكیل می دهد [1] و ما فعلا نمی توانیم وارد بحث آنها بشویم. آنچه مسلّم است این است كه احساس یك چیز غیر از شناخت آن است. یك صحنه را، یك نمایش را همه ی كسان می بینند و یكسان می بینند، امّا فقط افراد معدودی آن را تفسیر می كنند و احیانا مختلف تفسیر می كنند.

---