مسلمین در هر عصری متناسب با امكانات فكری و عملی خود تحت تأثیر شوق
و عشقی كه به كتاب آسمانی خود داشتند درباره ی قرآن كار كرده اند، از قبیل یاد گرفتن
و به خاطر سپردن، قرائت نزد استادان قرائت و تجوید، تفسیر معانی، توضیح و شرح
لغات قرآن در كتب لغت مخصوص این كار، بر شمردن آیات و كلمات و حتّی حروفی
كه در مجموع قرآن به كار رفته است، تدقیق در معانی آن و استفاده از آن در مسائل
حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، فلسفی، عرفانی، علمی و زینت دادن گفته ها و
نوشته های خود به آیات قرآن، كتیبه های بسیار عالی یا گچ بریها و كاشی كاریها،
نوشتن آن با خطوط بسیار زیبا، تذهیب آن، آموختن آن به فرزندان خود قبل از هر
آموزش دیگر، تدوین نحو و صرف زبان عربی به خاطر قرآن، ابداع و ابتكار علم
معانی و بیان و بدیع، جمع آوری لغات زبان عربی و امثال اینها.
عشق و علاقه ی مسلمین به قرآن منشأ و مبدأ یك سلسله علوم ادبی و عقلی شد كه
اگر قرآن نمی بود این علوم به وجود نمی آمد.