با اینكه فرمانش میان اصحاب بی درنگ اجرا می شد و آنها مكرّر می گفتند چون
به تو ایمان قاطع داریم اگر فرمان دهی كه خود را در دریا غرق كنیم و یا در آتش
بیفكنیم می كنیم، او هرگز به روش مستبدّان رفتار نمی كرد، در كارهایی كه از طرف
خدا دستور نرسیده بود با اصحاب مشورت می كرد و نظر آنها را محترم می شمرد و از
این راه به آنها شخصیّت می داد. در «بدر» مسأله ی اقدام به جنگ، همچنین تعیین محلّ
اردوگاه و نحوه ی رفتار با اسرای جنگی را به شور گذاشت. در «احد» نیز راجع به اینكه
شهر مدینه را اردوگاه قرار دهند و یا اردو را به خارج ببرند، به مشورت پرداخت. در
«احزاب» و در «تبوك» نیز با اصحاب به شور پرداخت.
نرمی و مهربانی پیغمبر، عفو و گذشتش، استغفارهایش برای اصحاب و
بی تابی اش برای بخشش گناه امّت، همچنین به حساب آوردنش اصحاب و یاران را،
طرف شور قرار دادن آنها و شخصیّت دادن به آنها از علل عمده ی نفوذ عظیم و بی نظیر
او در جمع اصحابش بود. قرآن كریم به این مطلب اشاره می كند آنجا كه می فرماید:
«به موجب مهربانی ای كه خدا در دل تو قرار داده تو با یاران خویش نرمش نشان
می دهی. اگر تو درشتخو و سخت دل می بودی از دورت پراكنده می شدند. پس عفو و
بخشایش داشته باش و برای آنها نزد خداوند استغفار كن و با آنها در كارها مشورت
كن، هرگاه عزمت جزم شد دیگر بر خدا توكّل كن و تردید به خود راه مده. »
[1]
[1] .
فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اَللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ اَلْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی اَلْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ
عَلَی اَللّهِ. (آل عمران/159) .